علت اختلال شخصیت مرزی (BPD) به چند عامل و ترکیبی از این عوامل بستگی دارد. برخی از عوامل خطرساز شناخته شده برای این اختلال شامل ژنتیک، کودکی پراسترس مانند آزار جنسی یا فیزیکی، تغییر ساختار مغزی است همچنین عدم ثبات شخصیتی والدین و درگیری‌های شدید بین والدین نیز می‌تواند نقش داشته باشد؛ بنابراین، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این اختلال دخیل هستند.
به یاد داشته باشید که اختلال شخصیت مرزی قابل درمان است، با اتکا به کمک و حمایت‌های تخصصی، افراد مبتلا به BPD می‌توانند بر چالش‌های خود غلبه کرده و طعم زندگی‌ای رضایت‌بخش و پربار را بچشند.
در ادامه این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ، به بررسی دقیق‌تر هر یک از این عوامل و چگونگی تأثیر آنها بر شکل‌گیری اختلال شخصیت مرزی می‌پردازیم. همچنین، به نقش عوامل محیطی و اجتماعی در تعامل با این اختلال پیچیده اشاره خواهیم کرد.
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک اختلال سلامت روان به شمار می‌اید که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار فرد نسبت به خود و دیگران تأثیر مخرب می‌گذارد. این اختلال با ناپایداری عاطفی و رفتاری مشخص می‌شود و می‌تواند روابط، عزت نفس و عملکرد فرد در زندگی روزمره را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد.
افراد مبتلا به BPD معمولاً بی‌ثباتی عاطفی و عزت نفس ضعیفی را تجربه می‌کنند. آنها همچنین ممکن است در روابط خود با دیگران مشکلات داشته باشند و در کنترل رفتارهای خود دچار مشکل شوند.
علائم اختلال شخصیت مرزی
- ترس شدید از رها شدن توسط دیگران
- الگوی روابط ناپایدار و آشفته
- تغییر سریع در عزت نفس و هویت خود
- رفتارهای تکانشی و مخاطره آمیز
- خودزنی
- نوسانات خلقی شدید و بی ثباتی عاطفی
- احساس پوچی یا تنهایی
- عدم تمرکز
- پارانوئید یا افکار ذهنی جدایی از واقعیت، به خصوص در هنگام استرس
این لیست فقط شامل برخی از علائم رایج BPD است. اگر فکر می‌کنید ممکن است BPD داشته باشید، مهم است که برای تشخیص و درمان به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کنید.
علت اختلال شخصیت مرزی
افراد مبتلا به این اختلال ممکن است مشکلاتی در تعیین هویت شخصیتی خود داشته باشند، به عبارت دیگر، مرزهای شخصیتی خود را به خوبی تعیین نکرده و از این رو، ممکن است در روابطشان با دیگران دچار مشکل شوند. این افراد ممکن است دچار ناپایداری هویتی باشند، احساسات شدید و ناپیوسته داشته باشند، و گاهی اوقات رفتارهای خود را نتوانند کنترل کنند.
یکی علت اختلال شخصیت مرزی می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. مثلاً تجربیات ناخوشایند در کودکی، نقص‌های در روابط خانوادگی، یا فشارهای اجتماعی می‌توانند به شکل‌گیری این اختلال کمک کنند. همچنین، عدم توانایی در مدیریت استرس، مشکلات در ارتباطات میان فردی، نیز می‌توانند نقش مهمی در افزایش احتمال ابتلا به این اختلال داشته باشند.
۱. ژنتیک
یکی از علت اختلال شخصیت مرزی اغلب در خانواده‌ها دیده می‌شود. احتمال ابتلا به این اختلال در افرادی که والدین، فرزند یا خواهر و برادری با اختلال شخصیت مرزی دارند در مقایسه با افرادی که دچار اختلال شخصیت مرزی نیستند، پنج برابر بیشتر است. BPD یک بیماری عصبی در نظر گرفته می‌شود و هنگامی که عناصر ژنتیکی درگیر شوند، بر رشد مغز تأثیر می‌گذارند و فرد را مستعد ابتلا به علائم اختلال شخصیت مرزی می‌کنند.
آسیب‌های دوران کودکی، به ویژه زمانی که مغز هنوز در حال رشد است، نیز می‌تواند به این الگوهای عصبی مضر کمک کند. با این حال، زمانی که فردی دارای استعداد ژنتیکی به BPD باشد، تأثیر عوامل محیطی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
در سال ۲۰۰۸، گروهی از محققان اروپایی، به همراه دانشگاه میسوری، مطالعه گسترده ای را شامل بیش از ۵۰۰۰ مجموعه دوقلو برای تعیین نقش ژنتیک در مقابل علت محیط در ایجاد BPD انجام دادند. یافته های آنها نشان داد که ۵۸ درصد از علائم BPD مشاهده شده در شرکت کنندگان در مطالعه را می توان به عوامل ژنتیکی مرتبط دانست، در حالی که ۴۲ درصد را می توان به تأثیرات محیطی نسبت داد.
در یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ که در مجله معتبر JAMA Psychiatry منتشر شد، عوامل ژنتیکی در تشدید علائم در بین افراد مبتلا به BPD مجدداً تأیید شد و از تأثیر آسیب‌های رایج دوران کودکی که عوامل محیطی است پیشی گرفت. با این وجود، ژنتیک همچنان نقش مهمی در پیدایش آنها ایفا می‌کند، و ویژگی‌های ارثی عامل اصلی ۹ علامت اصلی این اختلال است.
توجه به این نکته مهم است که یک ژن منحصر به فرد مسئول ایجاد علائم اختلال شخصیت مرزی وجود ندارد. در عوض، انواع بی‌نظمی‌های ژنتیکی احتمالاً به شروع BPD کمک می‌کنند، و به طور جدی افراد را مستعد ابتلا به طیف وسیعی از سایر شرایط سلامت روان مانند اختلال دوقطبی، افسردگی، پیش فعالی، وسواس فکری و اختلال اضطراب فراگیر می‌کند.
افراد مبتلا به BPD اغلب اختلالات روانپزشکی هم‌زمان را تجربه می‌کنند که بر خطر گسترده مسائل مربوط به سلامت روان مرتبط با عوامل ژنتیکی و تغییرات در ساختار و عملکرد مغز تأکید می‌کند.
۲. تأثیرات محیطی
یکی از علت عوامل محیطی است، از جمله قرار گرفتن در معرض آسیب‌های دوران کودکی، از دست دادن عزیزان نیز در ایجاد اختلال شخصیت مرزی نقش دارند. در حالی که تأثیرات ژنتیکی ممکن است اهمیت داشته باشد، تنها بخش کوچکی از افراد مبتلا به BPD بدون سابقه ژنتیکی یا بی توجهی به این اختلال مبتلا می‌شوند.
با توجه به اینکه کودکان در مرحله مهمی از رشد ذهنی و جسمی قرار دارند، تجربیات نامطلوب می‌تواند عمیقاً بر رشد آنها تأثیر بگذارد. چنین برخوردهای منفی به طور جدی می‌تواند منجر به مسائل مختلف سلامت روان در آینده از جمله اختلال شخصیت مرزی شود.
طیف وسیعی از تجربیات دوران کودکی می‌تواند فرد را در بزرگسالی مستعد ابتلا به BPD کند، مانند سوء استفاده عاطفی، سوء استفاده فیزیکی، سوء استفاده جنسی، بی توجهی والدین، جدایی از والدین به دلیل مرگ یا ترک، و شاهد آزار در خانواده. مطالعات متعددی شیوع سوء استفاده و جدایی در دوران کودکی را در میان بزرگسالان مبتلا به BPD بررسی کرده‌اند و آمار نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد: بین ۴۰ تا ۸۶ درصد از مبتلایان به BPD موارد سوء استفاده جنسی را گزارش می‌کنند، تا ۷۵ درصد سوء استفاده عاطفی را تجربه کرده‌اند، ۷۳ درصد با آزار فیزیکی مواجه شده‌اند و بین ۱۷ تا ۲۵ درصد جدایی عاطفی شدید را تحمل کرده‌اند.
کودکان برای ایجاد محیطی امن، پرورشی و حمایتی به والدین و سایر مراقبان مورد اعتماد متکی هستند. زمانی که این نیاز اساسی برآورده نشود، پیامدهای بلندمدت آن می‌تواند عمیقاً آسیب زا باشد.
اختلال شخصیت مرزی و تغییرات در ساختار و عملکرد مغز
یکی از علت اختلال شخصیت مرزی تغییرات در ساختار و عملکرد مغز معاینات پزشکی کامل، بی‌نظمی‌های ساختاری و عملکردی را در مغز افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD) نشان داده است. این انحرافات منجر به ویژگی‌های مختلفی در افراد مبتلا به BPD می‌شود، از جمله واکنش‌های هیجانی شدید، مشکلات در تنظیم هیجانی، تلاش برای مدیریت خشم، عدم همدلی، تمایل به تصور منفی نسبت به دیگران، واکنش‌های ترس و پارانویا در موقعیت‌های ناآشنا، افزایش سطح استرس، و تمایل به رفتارهای پرخطر و تکانشی.
BPD به جای اینکه صرفاً یک وضعیت روانی باشد، اکنون به عنوان یک بیماری مغزی در نظر گرفته می‌شود که در آن تغییرات در ساختار و عملکرد مغز علت اصلی علائم و رفتارهای مشاهده شده است. این دیدگاه بر اساس بیولوژیکی این اختلال و نیاز به یک رویکرد جامع‌تر و آگاهانه از نظر عصبی برای درمان و مدیریت تأکید می‌کند.
به طور خلاصه، تأثیر متقابل پیچیده عوامل ژنتیکی و محیطی را برجسته می‌کند که مغز افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را شکل می‌دهد و منجر به علائم و رفتارهای مشخصه مرتبط با این اختلال می‌شود. این درک عصب بیولوژیکی از BPD پیامدهای مهمی برای چگونگی مفهوم‌سازی و پرداختن به این اختلال دارد.
عوامل تشدید کننده در اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک اختلال پیچیده سلامت روان است که با طیف وسیعی از علائم مشخص می‌شود. در حالی که علل اصلی BPD هنوز به طور کامل درک نشده است، شواهد نشان می دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، تجربیات دوران کودکی و عوامل محیطی در ایجاد و تشدید این اختلال نقش دارند.
در اینجا به برخی از شایع‌ترین عواملی اشاره می‌شود که می‌توانند علائم BPD را تشدید کنند:
- استرس: استرس، چه ناشی از مشکلات مالی، مشکلات روابطی یا سایر رویدادهای چالش برانگیز زندگی باشد، می‌تواند علائم BPD را در افراد مبتلا به این اختلال شدیدتر کند. استرس می‌تواند منجر به نوسانات خلقی، رفتارهای تکانشی و احساس بی ثباتی عاطفی شود.
- ضربه: تجربیات آسیب زا، مانند سوء استفاده، غفلت یا جدایی زودهنگام از والدین، می‌تواند خطر ابتلا به BPD را افزایش دهد و علائم را در افراد مبتلا به این اختلال تشدید کند. این تجربیات می‌توانند بر نحوه ارتباط افراد با خود و دیگران تأثیر منفی بگذارند و احساسات تنظیم هیجانات را دشوارتر کنند.
- سوء مصرف مواد: سوء مصرف مواد، از جمله الکل و مواد مخدر، می‌تواند علائم BPD را شدیدتر کند و درمان را دشوارتر کند. مواد می‌توانند قضاوت و مهارت های مقابله ای را مختل کنند و منجر به رفتارهای پرخطر و تکانشی شوند.
- مشکلات روابطی: افراد مبتلا به BPD اغلب در حفظ روابط سالم با دوستان، خانواده و عاشقانه دچار مشکل هستند. ترس از رها شدن، نوسانات خلقی و رفتارهای تکانشی می‌تواند ایجاد و حفظ اعتماد را دشوار کند و منجر به درگیری و تنش در روابط شود.
- کمبود حمایت اجتماعی: حمایت اجتماعی قوی می‌تواند عاملی مفید در مدیریت علائم BPD باشد. با این حال، افراد مبتلا به BPD اغلب از حمایت خانواده و دوستان خود محروم هستند. این کمبود حمایت می‌تواند احساس انزوا و تنهایی را افزایش دهد و مدیریت علائم را دشوارتر کند.
- عدم دسترسی به درمان: درمان موثر می‌تواند اختلاف چشمگیری در زندگی افراد مبتلا به BPD ایجاد کند. با این حال، بسیاری از افراد به خدمات بهداشت روان مورد نیاز خود دسترسی ندارند. این محدودیت می‌تواند منجر به تداوم علائم و اختلال در عملکرد در زمینه های مختلف زندگی شود.
مهم است به خاطر داشته باشید که هر فردی تجربه متفاوتی از BPD دارد و عوامل تشدید کننده می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اگر شما یا کسی که می شناسید با BPD دست و پنجه نرم می کنید، مهم است که به دنبال کمک حرفه ای باشید. با درمان مناسب، می توان علائم را مدیریت کرد و کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی بهبود بخشید.
چگونه به فردی که دچار اختلال شخصیت مرزی است کمک کنیم؟
کمک به فردی که با اختلال شخصیت مرزی (BPD) دست و پنجه نرم می‌کند، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما با صبر، درک و حمایت مناسب، می‌توانید تفاوت قابل توجهی در زندگی او ایجاد کنید. موارد زیر شامل چند نکته است که باید به خاطر داشته باشید:
- آموزش خود را در مورد BPD افزایش دهید:
درک BPD به شما کمک می‌کند تا رفتارها و نیازهای فرد را بهتر درک کنید و به شما امکان می‌دهد با همدلی و شفقت بیشتری به او نزدیک شوید. منابع زیادی برای یادگیری در مورد BPD وجود دارد، از جمله کتاب‌ها، وب‌سایت‌ها و سازمان‌های بهداشت روان.
- شنونده‌ای فعال و بدون قضاوت باشید:
افراد مبتلا به BPD اغلب احساس تنهایی و سوء تفاهم می‌کنند. به حرفهای آنها با دقت گوش دهید و بدون قضاوت از آنها حمایت کنید. به آنها نشان دهید که برایشان ارزش قائل هستید و به آنها اهمیت می‌دهید.
- صبور باشید:
تغییر زمان می‌برد و افراد مبتلا به BPD ممکن است در طول مسیر با پیشرفت و پسرفت روبرو شوند. صبوری و تشویق شما می‌تواند نقش مهمی در کمک به آنها برای ادامه مسیر درمان و ایجاد تغییرات مثبت در زندگی شان داشته باشد.
- حد و مرزهای سالم را تعیین کنید:
در حالی که مهم است که از فرد مبتلا به BPD حمایت کنید، همچنین مهم است که حد و مرزهای سالم را برای خود تعیین کنید. شما نمی‌توانید مسئول رفتار یا احساسات آنها باشید و مهم است که از خود در برابر آسیب محافظت کنید.
- آنها را تشویق به دنبال کمک حرفه ای کنید:
بهترین راه برای کمک به فردی که با BPD دست و پنجه نرم می‌کند، تشویق او به دنبال کمک حرفهای است. درمان، مانند روان درمانی می‌تواند به آنها کمک کند تا مهارت‌های مقابله را یاد بگیرند، الگوهای فکری معیوب را تغییر دهند و علائم خود را مدیریت کنند.
روش های درمانی اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک اختلال سلامت روان پیچیده است که با طیف وسیعی از علائم مشخص می‌شود. خوشبختانه، BPD قابل درمان است و با رویکردهای درمانی مناسب، افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند مهارت های مقابله ای را یاد بگیرند، الگوهای فکری معیوب را تغییر دهند و کیفیت زندگی خود را به طور قابل توجهی بهبود بخشند.
دو نوع اصلی درمان برای BPD وجود دارد:
- روان درمانی:
- رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): DBT رایج‌ترین و مؤثرترین نوع روان درمانی برای BPD است. این درمان به افراد مهارت‌هایی را می‌آموزد تا احساسات خود را تنظیم کنند، استرس را مدیریت کنند و روابط خود را بهبود بخشند.
- درمان شناختی رفتاری (CBT): CBT به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی را که به علائم آنها کمک می‌کند شناسایی و تغییر دهند.
- روان درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی: این نوع درمان به افراد کمک می‌کند تا در لحظه حاضر باشند و با احساسات و افکار خود با آگاهی و پذیرش بیشتر برخورد کنند.
- دارودرمانی:
- داروهای ضد افسردگی: این داروها می‌توانند به کاهش علائمی مانند افسردگی، اضطراب و خشم کمک کنند.
- داروهای ضد روان پریشی: این داروها می‌توانند به کاهش توهمات و پارانوئید کمک کنند.
- داروهای تثبیت کننده خلق و خو: این داروها می‌توانند به تنظیم نوسانات خلقی کمک کنند.
مهم است که به خاطر داشته باشید که بهترین روش درمانی برای هر فرد متفاوت است. یک متخصص بهداشت روان می‌تواند با شما کار کند تا یک برنامه درمانی فردی را ایجاد کنید که نیازها و اهداف منحصر به فرد شما را برآورده کند.
سخن پایانی
علت اختلال شخصیت مرزی، با وجود تغییرات مرتبط در ساختار و عملکرد مغز، بسیار قابل درمان است. روان درمانی نقش مهمی در سفر بهبودی برای افراد مبتلا به BPD ایفا می‌کند و بر نیاز به پرداختن به آسیب‌های گذشته برای نتایج مؤثر تأکید دارد.
در حالی که ممکن است تثبیت‌کننده‌های خلق و داروهای ضد روان پریشی برای مدیریت علائم مرتبط با مغز تجویز شوند، بهبودی واقعی منوط به بررسی و پرداختن صادقانه به مسائل اساسی است که در ایجاد BPD از طریق جلسات درمانی متمرکز که به بررسی تروما می‌پردازند، کمک می‌کند.
برای افراد مبتلا به BPD معمول است که اختلالات هم‌زمان را نیز تجربه می‌کنند که ترومای گذشته اغلب به عنوان یک عامل کمک کننده مهم عمل می‌کند. علی‌رغم چالش‌ها و دردهایی که ممکن است متحمل شده باشند، افراد مبتلا به BPD باید در این واقعیت آرامش پیدا کنند که دلیلی برای امید وجود دارد.
تحقیقات نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان می‌دهد، با نرخ بهبودی ۸۵ درصدی در بزرگسالان مبتلا به BPD یک دهه پس از تشخیص در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱، که در یک مطالعه جداگانه در سال ۲۰۱۲ که در مجله آمریکایی روانپزشکی منتشر شد، پس از ۱۶ سال به ۹۹ درصد افزایش یافت.
در حالی که علائم اختلال شخصیت مرزی معمولاً در بزرگسالی به اوج خود می‌رسد، تشخیص و درمان می‌تواند در طول زمان منجر به کاهش شدت و شدت آن شود.
اثربخشی درمان BPD به طور قابل توجهی به این آمار مثبت کمک می‌کند و بر اهمیت جستجوی سریع درمان پس از تشخیص تأکید می‌کند. شروع روند بهبودی در یک مرکز درمانی جامع مسکونی که در آن افراد می‌توانند به طور کامل بر سفر درمانی خود بدون حواس پرتی تمرکز کنند، می‌تواند شانس بهبود موفقیت آمیز را افزایش دهد.
علی‌رغم پیچیدگی‌های پیرامون این اختلال، افراد مبتلا به BPD به گزینه‌های درمانی مؤثری دسترسی دارند که می‌تواند کیفیت زندگی آنها را عمیقاً بهبود بخشد. با حفظ امید، متعهد شدن از صمیم قلب برای غلبه بر بیماری خود و درگیر شدن در درمان، افراد مبتلا به BPD می‌توانند به سلامت و تندرستی دست یابند.
