اختلال دوقطبی چیست؟ شاید شما هم اسم اختلال دوقطبی را بارها، بارها به گوشتان رسیده باشد. اگر از کسی سؤال بپرسید که اختلال دو قطبی چیست از عباراتی مانند مودی بودن، افسردگی، شیدایی یا ثبات خلقی و افکار خودکشی را به کار میبرند.
افرادی که آشنایی کمی با این اختلال دارند اغلب از شنیدن نام آن میترسند. علاوه بر این، افرادی که شاهد علائم و نشانههای این اختلال روانی در نزدیکان و آشنایان خود هستند، ممکن است احساس اضطراب و ترس کنند.
“اختلال دوقطبی، با درگیری میلیونها نفر در سراسر جهان، به عنوان یکی از شایعترین بیماریهای روانی شناخته میشود. با این حال، این بیماری پیچیده، هنوز در هالهای از ابهام قرار دارد و بسیاری از افراد از علائم، عوارض و راههای درمان آن بیاطلاع هستند.
از این رو پیشنهاد میکنیم این مطلب از مجله تخصصی برین مگ را به دقت مطالعه کرده و با دیدی وسیعتر و ذهنی آرام به این اختلال بپردازید.
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی که در زبان انگلیسی به عنوان Bipolar disorder شناخته میشود، یک بیماری روانی است که به عنوان یک اختلال عصبی – روانپزشکی طبقهبندی میشود که قبلاً به عنوان افسردگی شیدایی شناخته میشد. افرادی که این وضعیت را تجربه می کنند، مراحل متناوب دورههای شیدایی و اوج هیجانی (مانیا و هیپومانیا) و دوره های افسردگی و افت ذهنی را پشت سر می گذارند.
در طول دوره های افسردگی، فرد مبتلا به اختلال دوقطبی احساس غم و اندوه عمیق و ناامیدی میکند. آنها معمولاً علاقهای به فعالیتهای روزانه خود ندارند و ممکن است درگیر کارهای جدید نباشند. از سوی دیگر، هنگام حالت شیدایی یا هیپومانیک، سطوح انرژی بالا و اشتیاق شدید برای مسائل مختلف از خود نشان میدهند.
اگر بخواهیم یک توضیح جامع تری از اختلال دوقطبی چیست توضیح دهیم این است که اختلال دوقطبی که پیشتر با نام بیماری افسردگی – شیدایی شناخته میشد، نوعی اختلال خلقی است که با نوسانات شدید و غیرطبیعی در خلق و خوی فرد مشخص میشود. این نوسانات بین دورههای افسردگی عمیق و دورههای شیدایی یا نیمهشیدایی (هیپومانیا) در نوسان است.
مدیریت مؤثر این اختلال شامل اجرای یک برنامه درمانی مناسب برای کاهش علائم و کنترل تغییرات در حالات روانی است. در بسیاری از موارد، افراد به ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی به خوبی پاسخ میدهند که منجر به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی آنها میشود.
از آنجایی که اختلال دوقطبی یک بیماری روانی پیچیده است، جستجوی راهنمایی از متخصص مغز و اعصاب از طریق مشاوره تلفنی موجود در کلینیک تخصصی طلوعی دیگر بسیار توصیه میشود.
شماره تماس: ۰۲۱-۸۸۰۳۷۳۲۶
آدرس: تهران، ونک، ملاصدا، شیراز جنوبی، قانع راد، پلاک ۲۴
علائم اختلال دوقطبی چیست؟
همانطور که میدانید، هر بیماری یا اختلال روانی مجموعهای از علائم و نشانههای خاص خود را دارد. برخی از علائم اختلال دوقطبی توسط خود بیماران گزارش میشود، در حالی که برخی دیگر توسط متخصصان یا افراد اطراف بیمار مورد توجه قرار میگیرند. در زیر علائم اختلال دوقطبی در حالات مختلف روانی را بررسی خواهیم کرد:
۱.علائم شیدایی و هیپومانیا در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی
مانیا و هیپومانیا دو مرحله مجزا با علائم نسبی مشابه را نشان میدهند. شیدایی شدیدتر از هیپومانیا است و به طور معمول علائم واضح تری را نشان میدهد. علائم دورههای شیدایی میتواند منجر به چالشها و اختلالات قابل توجهی در جنبههای مختلف زندگی، از جمله کار، تحصیل، رفاه عاطفی و روابط شخصی شود.
شیدایی میتواند تا حدی تشدید شود که باعث روانپریشی شود و نیاز به بستری شدن در بیمارستان توسط متخصصان بهداشت روانی داشته باشد. افرادی که شیدایی یا هیپومانیا را تجربه می کنند، معمولاً حداقل سه مورد از علائم زیر را نشان میدهند:
- آنها احساسات غیر قابل کنترلی از شادی، انرژی و هیجان را نشان میدهند.
- سطح فعالیت، انرژی و بی قراری آنها به طور قابل توجهی افزایش مییابد.
- آنها ممکن است حالت سرخوشی را تجربه کنند که مشخصه آن اعتماد به نفس بیش از حد و افزایش احساس خوب است.
- آنها نیاز به خواب کمتری دارند و ممکن است از بی خوابی رنج ببرند.
- آنها به گفتار بیش از حد و سریع میپردازند.
- آنها با افکار مسابقهای، ذهن آشفته و سیل ایدهها دست و پنجه نرم می کنند.
- آنها تمرکز را چالش برانگیز میدانند و به راحتی حواسشان پرت میشود.
آنها برای گرفتن تصمیمات منطقی و منطقی تلاش می کنند که منجر به انتخاب های مالی ضعیف، هزینههای بی پروا و رفتارهای پرخطر در روابط جنسی خود میشود.
۲. افسردگی شدید در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی (افسردگی دوقطبی)
یک دوره افسردگی شدید یا افسردگی شدید میتواند آنقدر شدید و پر فراز و نشیب باشد که به طور قابل توجهی در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد کند و بر کار، تحصیلات و روابط آنها تأثیر بگذارد. لازم به ذکر است که افسردگی انواع مختلفی دارد. در مورد اختلال دوقطبی، این وضعیت معمولاً شامل تجربه پنج یا بیشتر از علائم زیر است:
- احساس مداوم غم، ناامیدی، پوچی و رنجش. در کودکان، این احساسات ممکن است به صورت تحریک پذیری و حساسیت شدید ظاهر شوند.
- از دست دادن علاقه یا لذت در بیشتر فعالیتها و فقدان کلی اشتیاق.
- کاهش یا افزایش وزن قابل توجه، حتی بدون تغییر عمدی در رژیم غذایی. در کودکان، این ممکن است به عنوان عدم پیروی از الگوی مورد انتظار افزایش وزن مشهود باشد.
- خواب زیاد یا بی خوابی (مشکل در خواب).
- بی قراری یا کندی حرکات و فرایندهای شناختی.
- خستگی شدید یا کمبود قابل توجه انرژی برای انجام کارها و فعالیتهای منظم.
- احساس بی ارزشی یا احساس گناه شدید.
- مشکل در تمرکز، کاهش توانایی تفکر واضح و اختلال در تصمیم گیری.
- افکار خودکشی یا در موارد شدید اقدام به خودکشی.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است ویژگیهای دیگری مانند اضطراب، استرس، مالیخولیا یا روانپریشی را نیز تجربه کنند. شروع علائم میتواند مخلوط یا سریع باشد و تغییرات خلقی ممکن است در دوران بارداری یا با انتقال فصلی رخ دهد.
علائم اختلال دوقطبی در مردان و زنان چه تفاوتهایی دارد؟
تفاوتها:
- شدت علائم: به طور کلی، زنان بیشتر از مردان دورههای افسردگی شدید را تجربه میکنند. در مقابل، مردان بیشتر در معرض دورههای شیدایی شدید و مخرب هستند.
- علائم خاص:مردان: در دورههای شیدایی، ممکن است پرخاشگری، سوء مصرف مواد، و رفتارهای جنسی پرخطر را تجربه کنند.
- زنان: در دورههای شیدایی، ممکن است اضطراب، تحریکپذیری، و بیقراری بیشتری داشته باشند.
- چرخه خلقی:زنان: به طور کلی، زنان چرخههای خلقی سریعتری دارند و ممکن است در طول سال چندین دوره افسردگی و شیدایی را تجربه کنند.
- مردان: چرخههای خلقی در مردان کندتر است و ممکن است دورههای افسردگی و شیدایی کمتری در طول سال داشته باشند.
- تشخیص:
- تشخیص اختلال دوقطبی در زنان میتواند دشوارتر باشد، زیرا علائم آنها ممکن است با علائم سایر بیماریها مانند اضطراب یا افسردگی اساسی همپوشانی داشته باشد.
آیا اختلال دوقطبی ارثی است؟
اختلال دوقطبی تمایل به ارثی از والدین به فرزندان دارد. تحقیقات گسترده حاکی از ارتباط معنادار بین ژنتیک و اختلال دوقطبی است. اگر فردی در خانواده نزدیک شما مبتلا به این اختلال تشخیص داده شده باشد، احتمال ابتلای شما به اختلال دوقطبی ۴ تا ۶ برابر افزایش مییابد.
با این حال، درک این نکته مهم است که هر فردی که مبتلا به اختلال دوقطبی تشخیص داده شده است، یکی از اعضای خانواده مبتلا به این بیماری را ندارد.
به همین ترتیب، داشتن خویشاوندان مبتلا به اختلال دوقطبی، وقوع آن را در فرد تضمین نمیکند. با این وجود، ژنتیک نقش مهمی در ایجاد اختلال دوقطبی دارد. اگر عزیزی دارید که این اختلال روانی را تجربه میکند، بهتر است مراقب سلامت روان خود باشید و به دنبال ارزیابی منظم سلامت روان باشید.
بیماری دوقطبی را چگونه تشخیص دهیم؟
تشخیص اختلال دوقطبی فقط توسط متخصصان سلامت روان انجام میشود.
علائم اختلال دوقطبی میتوانند شبیه به سایر مشکلات سلامت روان باشند، بنابراین تشخیص دقیق بسیار مهم است.
در اینجا چند روش برای تشخیص اختلال دوقطبی وجود دارد:
- مصاحبه با متخصص:
- متخصص سلامت روان در مورد تاریخچه سلامت روان شما، علائم و تجربیات شما سؤالاتی خواهد پرسید.
- آنها همچنین ممکن است در مورد سابقه خانوادگی شما در مورد اختلالات خلقی سؤال کنند.
- پرسشنامه:
- ممکن است از شما خواسته شود که به پرسشنامههای مربوط به علائم خلقی پاسخ دهید.
- معاینه فیزیکی:
- ممکن است یک معاینه فیزیکی برای سایر علل احتمالی علائم شما انجام شود.
- آزمایش خون:
- ممکن است آزمایش خون برای سایر علل احتمالی علائم شما انجام شود.
انواع مختلف اختلال دوقطبی وجود دارد:
- اختلال دوقطبی نوع I: شامل دورههای شیدایی (مانیا) و افسردگی است.
- اختلال دوقطبی نوع II: شامل دورههای هیپومانیا و افسردگی است.
- اختلال دوقطبی سایکوتیک: شامل علائم روانپریشی مانند توهم یا هذیان در طول دورههای شیدایی یا افسردگی است.
اگر فکر میکنید ممکن است به اختلال دوقطبی مبتلا باشید، مهم است که با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید.
درمان اختلال دوقطبی چیست؟
اصلیترین روشهای درمان اختلال دوقطبی عبارتند از:
- دارو درمانی:
- داروهای تثبیت کننده خلق: مانند لیتیوم، والپروات، کاربامازپین و لاموتریژین. این داروها برای پیشگیری از دورههای شیدایی و افسردگی استفاده میشوند.
- داروهای ضد افسردگی: برای درمان علائم افسردگی استفاده میشوند.
- داروهای ضد اضطراب: برای درمان علائم اضطراب استفاده میشوند.
- روان درمانی:
- درمان شناختی رفتاری (CBT): به فرد کمک میکند تا افکار و رفتارهای منفی خود را شناسایی و تغییر دهد.
- درمان بین فردی و اجتماعی (IPT): به فرد کمک میکند تا روابط خود با دیگران را بهبود بخشد.
- درمان خانوادگی: به خانواده فرد کمک میکند تا در مورد اختلال دوقطبی و نحوه حمایت از فرد بیمار اطلاعات کسب کنند.
- سایر روشهای درمانی:
- نور درمانیها : برای درمان افسردگی حاد و فصلی استفاده میشود.
- تحریک مغناطیسی مغز (TMS): برای درمان افسردگی در افرادی که به دارو درمانی و روان درمانی پاسخ ندادهاند استفاده میشود.
انتخاب روش درمان مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع اختلال دوقطبی، شدت علائم، سابقه درمان و ترجیحات فرد بستگی دارد.
درمان اختلال دوقطبی معمولاً یک فرایند بلندمدت است. افراد مبتلا به این اختلال باید به طور منظم با متخصص سلامت روان خود ملاقات کنند تا علائم خود را بررسی و درمان خود را تنظیم کنند.
با درمان مناسب، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی میتوانند زندگی سالم و پرباری داشته باشند.
سخن پایانی
اختلال دوقطبی چیست؟ اختلال دوقطبی یک بیماری خلقی مزمن است که تغییرات شدید در خلق و خو، سطح انرژی و رفتار فرد را ایجاد میکند.
این بیماری تا پایان عمر از بین نمیرود، اما با کمک درمانهای دارویی و رواندرمانی مدیریت میشود. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نیاز به توجه و حمایت خانواده و محافظت از خود در برابر تبعیض دارند.
همچنین، شناخت دقیق علائم و تجربیات فرد مبتلا و مشارکت فعال با تیم درمانی بسیار حائز اهمیت است.
از آنجایی که این بیماری پیشبینی ناپذیر است، لازم است هرگونه تغییر ناگهانی در رفتار یا احساسات فرد را جدّى گرفت و به محافظت و حمایت از فرد نسبت به آسیبپذیریهای بیشتر توجه کامل شود.