اختلال شخصیت نمایشی (HPD) یک اختلال سلامت روان است که با الگوی رفتاری مشخص از تمایل مفرط به توجه و تأیید از سوی دیگران مشخص میشود، افراد مبتلا به اختلال شخصت نمایشی اغلب احساسات شدید را بهگونهای اغراق آمیز و نمایشی بیان میکنند و ممکن است در حفظ روابط پایدار با دیگران دچار مشکل شوند با این حال تشخیص اختلال شخصیت نمایشی به درمان هرچه سریعتر این اختلال کمک میکنند.
درمان این اختلال شامل رواندرمانی، طرحواره درمانی و دارودرمانی است که به افراد مبتلا کمک میکند تا الگوهای رفتاری نامناسب خود را شناسایی و اصلاح کنند.
در این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ به روش های تشخیص اختلال شخصیت نمایشی و درمانی آن میپردازیم.
علائم اختلال شخصیت نمایشی
۱. نیاز شدید به توجه و تأیید:
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی اغلب احساس میکنند که باید در مرکز توجه باشند و ممکن است برای جلب توجه دیگران به رفتارهای افراطی یا نمایشی متوسل شوند.
- این رفتارها میتواند شامل لباس پوشیدن تحریک آمیز، صحبت کردن با صدای بلند یا به اشتراک گذاشتن داستانهای اغراق آمیز باشد.
- آنها ممکن است به شدت از بی توجهی ناراحت شوند و حتی ممکن است برای جلب توجه دوباره، خودآزاری کنند.
۲. احساسات شدید و متغیر:
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی احساسات خود را به شدت و به طور ناگهانی تجربه میکنند و ممکن است در انتقال از یک احساس به احساس دیگر مشکل داشته باشند.
- آنها ممکن است به سرعت از شادی به خشم، اندوه یا ناامیدی تغییر کنند.
- این نوسانات خلقی میتواند برای خود فرد و اطرافیانش چالش برانگیز باشد.
۳. رفتار نمایشی و اغراق آمیز:
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است برای جلب توجه دیگران، داستانها را اغراق کنند، با لحنی دراماتیک صحبت کنند یا حرکات و حالات اغراق آمیزی داشته باشند.
- آنها ممکن است از ظاهر فیزیکی خود برای جلب توجه استفاده کنند و لباسهای تحریک آمیز یا آرایش غلیظ بپوشند.
- این رفتارها تلاشی برای جلب توجه و تأیید مورد نیازشان است.
۴.مشکل در حفظ روابط:
- نیاز مفرط به توجه، ناپایداری عاطفی و ترس از طرد شدن میتواند حفظ روابط پایدار را برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دشوار کند.
- آنها ممکن است در روابط خود ثبات و تعهد نداشته باشند و به سرعت از دیگران خسته شوند یا احساس کنند که به اندازه کافی مورد تحسین قرار نمیگیرند.
- این امر میتواند منجر به روابط آشفته و کوتاه مدت شود.
۵. احساس هویت ضعیف:
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است در درک حس خود به عنوان یک فرد واحد مشکل داشته باشند.
- عزت نفس آنها ممکن است به طور قابل توجهی تحت تأثیر نظرات دیگران باشد.
- آنها ممکن است احساس کنند که هویت ثابتی ندارند و دائماً در حال تغییر هستند تا با نیاز به تأیید دیگران مطابقت داشته باشند.
۶. تفکر نسبت دیگران
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است افراد را به دو دسته “خوب” یا “بد” تقسیم کنند و در دیدن نقاط قوت و ضعف افراد در طیف خاکستری مشکل داشته باشند.
- آنها ممکن است به سرعت در مورد دیگران قضاوت کنند و کسانی را که نیازهای آنها را برآورده نمیکنند، طرد کنند.
- این طرز تفکر میتواند منجر به روابط متشنج و دوستیهای ناپایدار شود.
۷. ترس از تنهایی:
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است از تنهایی به شدت بترسند و برای جلوگیری از آن به هر قیمتی که شده به دنبال همراهی باشند.
- آنها ممکن است وابسته به روابط خود باشند، حتی اگر این روابط ناسالم یا سمی باشد.
- ترس از تنهایی میتواند منجر به تصمیمات پرخاشگرانه و رفتارهای مخرب شود.
روش های تشخیص اختلال شخصیت نمایشی
تشخیص اختلال شخصیت نمایشی (HPD) گامی اساسی در جهت درمان و مدیریت موثر این اختلال است. با تشخیص دقیق، افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی می توانند الگوهای رفتاری خود را درک کنند، روابط سالم تری ایجاد کنند و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهند.
در این بخش، به بررسی روش های مختلف تشخیص اختلال شخصیت نمایشی میپردازیم:
۱.معاینه بالینی:
معاینه بالینی برای تشخیص اختلال شخصیت نمایشی (HPD) از اهمیت بالایی برخوردار است. در این معاینه، روانشناس یا پزشک متخصص از ابزارها و روشهای مختلف برای ارزیابی و تشخیص این اختلال استفاده میکند. اولین مرحله معاینه بالینی شامل مصاحبه با فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی است. این مصاحبه شامل بررسی الگوهای رفتاری، احساسات، و تعاملات اجتماعی فرد میشود. همچنین، ارزیابی علائم و ویژگیهای اختلال شخصیت نمایشی از جمله تمایل به توجه مفرط و نیاز به تأیید از دیگران نیز انجام میشود.
در مرحله بعدی، معاینه بالینی شامل استفاده از ابزارهای تشخیصی مناسب میشود. این ابزارها ممکن است شامل پرسشنامهها، نقشههای رفتاری، و تستهای روانشناختی باشند که به روانشناس یا پزشک کمک میکنند تا الگوهای رفتاری و علائم اختلال شخصیت نمایشی را به دقت تشخیص دهند. این معاینه بالینی دقیق و جامع میتواند به تشخیص صحیح اختلال شخصیت نمایشی کمک کرده و به ارائه درمانهای مناسب واکنشگرانه برای مدیریت این اختلال کمک کند.
۲. ارزیابی های روانشناختی:
ارزیابیهای روانشناختی برای تشخیص اختلال شخصیت نمایشی (HPD) از اهمیت بالایی برخوردارند و به کمک تخصصهای روانشناسی و روانپزشکی انجام میشوند. یکی از روشهای معمول برای ارزیابی اختلال شخصیت نمایشی استفاده از مصاحبههای روانشناختی است. در این مصاحبهها، فرد مورد بررسی به طور دقیق مورد ارزیابی قرار میگیرد و الگوهای رفتاری، احساسات، و تعاملات اجتماعی او بررسی میشود. همچنین، از فرد خواسته میشود تا در مورد تمایلات به توجه مفرط و نیاز به تأیید از دیگران صادقانه گزارش دهد.
۳. معیارهای تشخیصی DSM-5:
در DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، نسخه پنجم)، برای تشخیص اختلال شخصیت نمایشی (HPD)، یک سری معیارهای تشخیصی و ویژگیهای مورد نیاز تعیین شده است. برخی از این معیارها عبارتند از:
تمایل به توجه مفرط: فرد باید دارای الگوی مستمری از تمایل به توجه مفرط از سوی دیگران باشد و به طرز غیرمعمولی به تأیید و تحسین از طرف دیگران وابسته باشد.
نیاز مبرم به تأیید: فرد باید نیاز مبرمی به تأیید و تحسین از طرف دیگران داشته باشد و برای جلب توجه از راههای نامناسبی استفاده کند.
الگوهای رفتاری نامناسب: وجود الگوهای رفتاری نامناسب و چالشبرانگیز در تعاملات اجتماعی و روابط شخصی فرد.
مشکلات در حفظ روابط پایدار: فرد باید دچار مشکلات مداوم در حفظ روابط پایدار با دیگران باشد و نتواند روابط سالم و پایداری برقرار کند.
با توجه به این معیارها و ویژگیها، تشخیص اختلال شخصیت نمایشی در DSM-5 بر اساس الگوهای رفتاری و تعاملی فرد، نیازهای او به توجه و تأیید از دیگران، و مشکلات ارتباطی و رفتاری او تعیین میشود. این معیارها به پزشکان و روانشناسان کمک میکنند تا اختلال شخصیت نمایشی را با دقت تشخیص دهند و برنامههای درمانی مناسب برای مدیریت این اختلال را ارائه کنند.
۴. بررسی افتراقی:
بررسی افتراقی بین اختلال شخصیت نمایشی (HPD) و دیگر اختلالات شخصیتی میتواند به تشخیص دقیقتر و ارائه درمانهای مؤثرتر کمک کند. یکی از افتراقهای مهم بین اختلال شخصیت نمایشی و سایر اختلالات شخصیتی، تمایل فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به توجه مفرط و نیاز مبرم به تأیید از سوی دیگران است.
این ویژگی اصلی اختلال شخصیت نمایشی را از سایر اختلالات شخصیتی متمایز میکند. به علاوه، افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است به طرز غیرمعمولی به توجه دیگران وابسته باشند و برای جلب توجه از راههای نامناسبی استفاده کنند که این ویژگی نیز از اهمیت بالایی برای تشخیص اختلال شخصیت نمایشی است.
در مقایسه با سایر اختلالات شخصیتی، افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است احساسات خود را به طرز اغراقآمیز و نمایشی بیان کنند و در حفظ روابط پایدار با دیگران دچار مشکل شوند.
این ویژگیها، همراه با الگوهای رفتاری نامناسب و مشکلات در تعاملات اجتماعی، به پزشکان و روانشناسان کمک میکنند تا اختلال شخصیت نمایشی را از سایر اختلالات شخصیتی متمایز کنند و برنامههای درمانی مناسب برای مدیریت این اختلال را ارائه دهند. این افتراقات اساسی در تشخیص اختلال شخصیت نمایشی از دیگر اختلالات شخصیتی اهمیت بالایی دارند و باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.
۵. اهمیت تشخیص زودهنگام:
تشخیص زودرس اختلال شخصیت نمایشی (اختلال شخصیت نمایشی ) اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا این اقدام میتواند به بهبود وضعیت روانی و اجتماعی فرد کمک کند.
با تشخیص زودرس اختلال شخصیت نمایشی ، افراد مبتلا به این اختلال میتوانند به صورت سریعتر به درمان مناسب دست یابند و از مشکلات روانی و اجتماعی ناشی از این اختلال کاسته شود. از آنجا که اختلال شخصیت نمایشی ممکن است منجر به مشکلات در روابط شخصی و اجتماعی شود، تشخیص زودرس و شروع درمان مناسب میتواند به فرد کمک کند تا الگوهای رفتاری خود را بهبود بخشیده و روابط سالمتری برقرار کند.
علاوه بر این، تشخیص زودرس اختلال شخصیت نمایشی میتواند از پیشرفت این اختلال به مراحل شدیدتر جلوگیری کند. با تشخیص و مدیریت مناسب اختلال شخصیت نمایشی ، میتوان از افزایش مشکلات روانی و اجتماعی، از جمله افزایش خطر ابتلا به افسردگی یا اضطراب، جلوگیری کرد.
بنابراین، تشخیص زودرس اختلال شخصیت نمایشی اهمیت بالایی دارد و میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این اختلال کمک کند و از تأثیرات منفی آنها بر روابط و زندگی روزمره جلوگیری نماید.
درمان اختلال شخصیت نمایشی
درمان روانشناختی
– درمان شناختیرفتاری: این روش به بیمار کمک میکند تا الگوهای فکری و رفتاری نامناسب خود را شناسایی و اصلاح کند. هدف این است که بیمار بتواند به جای جلب توجه دیگران، به دنبال کسب مهارتهای اجتماعی و ارتباطی مناسب باشد.
– درمان گروهی: در این روش، بیماران با سایر افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی گرد هم میآیند و به تبادل تجربیات و یادگیری از یکدیگر میپردازند. این امر به آنها کمک میکند تا رفتارهای نامناسب خود را شناسایی و اصلاح کنند.
درمان دارویی
در برخی موارد، داروهای ضدافسردگی یا داروهای کاهنده اضطراب میتوانند به کاهش علائم اختلال شخصیت نمایشی کمک کنند. اما این داروها به تنهایی کافی نیستند و باید همراه با درمان روانشناختی استفاده شوند.
درمان ترکیبی
در بسیاری از موارد، استفاده از درمان ترکیبی (روانشناختی و دارویی) مؤثرتر از هر کدام به تنهایی است. این رویکرد جامعتر بوده و به بهبود علائم و عملکرد بیمار کمک میکند.
سخن پایانی
تشخیص اختلال شخصیت نمایشی از سایر اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیت مرزی میتواند دشوار باشد.
در تشخیص باید به ویژگیهای اصلی این اختلال توجه کرد، از جمله نیاز شدید به توجه و تأیید دیگران، رفتارهای نمایشی و غیر قابل پیشبینی، احساس منحصر به فرد بودن، و تأثیرپذیری زیاد از ارزیابیهای دیگران است.
همچنین باید سایر اختلالات همزمان مانند اختلالات اضطرابی، اختلالات جسمانی و اختلالات تجزیهای را در نظر گرفت تا تشخیص دقیقتری داده شود.
در مواردی که تشخیص دشوار است، میتوان از تشخیص همزمان اختلال شخصیت نمایشی و سایر اختلالات مانند اختلال شخصیت مرزی استفاده کرد.
در مجموع، تشخیص اختلال شخصیت نمایشی نیازمند دقت و بررسی جامع علائم و ویژگیهای فرد است تا از سایر اختلالات شخصیتی تفکیک شود.