روش درمانی با داروی اختلال شخصیت مرزی در کنار دیگر درمانها مانند روان درمانی، طرحواره درمانی و غیره میتواند بسیار مؤثر باشد.
با این حال داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب و داروهای تنظیمکننده خلق میتوانند به کاهش علائم این اختلال کمک کنند.
همچنین درمانهای رواندرمانی مانند درمان شناختی – رفتاری و طرحواره درمانی نیز در کنار دارودرمانی بسیار مؤثر هستند. این رویکرد ترکیبی به بیماران کمک میکند تا علائم خود را بهتر مدیریت کرده و عملکرد روزانه خود را بهبود بخشند. درمانهای دارویی و روانشناختی در کنار هم میتوانند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک کنند.
در این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ به بررسی داروی اختلال شخصیت مرزی میپردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی یا BPD یک اختلال روانی است که با الگوها و رفتارهای نامنظم در زمینه احساسات، روابط، خودانگاره، و رفتارهای خود کشنده مشخص میشود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دچار نوسانات شدید در احساسات خود شوند، دشواری در مدیریت خشم و اضطراب داشته باشند، از روابط نزدیک مختل کنند و ممکن است به سرعت از حالت خوشحالی به حالت افسرده و برعکس منتقل شوند.
علائم مرتبط با اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی (BPD) در افراد مختلف به شکلها و شدتهای مختلفی ظاهر میشود. برخی از علائم یا احساسات مرتبط با BPD شامل موارد زیر میشود. لازم به ذکر است که همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تمام این علائم را تجربه نمیکنند:
بینظمی عاطفی یا بینظمی هیجانی: مشکل در کنترل احساسات و تحمل حالات هیجانی منفی که منجر به اختلال در توانایی کنترل و عمل بر روی این احساسات میشود.
- رفتار تکانشی
- رفتار بیپروا یا خطرناک مانند پرخوری، رابطه جنسی ناامن، ولگردی، قمار، رانندگی بیاحتیاطی، یا سوءمصرف مواد
- نوسانات شدید در خلق و خو
- عصبانیت یا پرخاشگری نامناسب و شدید
- تغییر سریع علایق
- عدم اطمینان در مورد آنچه درباره خود فکر میکنند
- تصویر ناپایدار یا تحریف شده از خود
- اضطراب شدید
- اختلالات خواب
- احساس پوچی، برآورده نشدن یا بیارزش بودن
- احساس جدایی یا جدا شدن از خود یا مشاهده خود از خارج از بدن
- ترس از رها شدن
- تغییر سریع احساسات نسبت به دیگران، از علاقه شدید به نفرت شدید
- روابط بین فردی ناپایدار یا مشکل در حفظ روابط با دیگران
- شروع و پایان دادن به روابط به صورت تکانشی
- مشاهده افراطی چیزها، مانند دیدن همه چیز بد یا همه چیز خوب
- خودآزاری با رفتارهایی مانند بریدن
- افکار و رفتارهای خودکشی
در صورت تجربه هر یک از این علائم، مشاوره و درمان حرفهای میتواند به شما کمک کند تا مهارتهای مدیریت احساسات خود را تقویت کرده و بهبود یابید.
پزشکان این اختلال را چگونه تشخیص میدهند؟
همانطور که اشاره شد، اختلال شخصیت مرزی ممکن است در هر فرد به شکلها، شدت و طول مدت متفاوتی ظاهر شود. این بیماری معمولاً در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده میشود و زنان بیشتر از مردان مبتلا به آن میشوند. بسیاری از افراد مبتلا به BPD استرس اولیه زندگی مانند سوء استفاده فیزیکی، جنسی یا عاطفی را تجربه کردهاند.
تمایز اختلال شخصیت مرزی از سایر شرایط سلامت روانی مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی اساسی، PTSD، اختلال دوقطبی، اختلالات خوردن، اختلالات جسمی، اختلالات خلقی و اختلالات شخصیت ممکن است دشوار باشد.
یک متخصص بهداشت روانی مانند روانپزشک، روان درمانگر، مددکار اجتماعی بالینی یا مشاور آموزشدیده میتواند بر اساس دستورالعملهای DSM اختلال شخصیت مرزی را تشخیص دهد. تشخیص اختلال شخصیت مرزی بر اساس بحث در مورد علائم، سابقه پزشکی فرد و مصاحبه با خانواده و دوستان انجام میشود. معمولاً یک معاینه فیزیکی کامل انجام میشود و بررسیهای دیگری برای رد سایر علل علائم فرد تجویز میشود.
با اینکه اختلال شخصیت مرزی با علائم و نشانههای زیادی ارائه میشود، میتوان آنها را به گروههای زیر طبقهبندی کرد:
- رفتار خودکشی یا خودآزاری
- احساسات ناپایدار و نوسانات خلقی
- عصبانیت شدید، مشکل در کنترل خلق و خو
- پارانویا یا عدم ارتباط با واقعیت
- احساس پوچی دائمی و ترس از رها شدن
- دشواری در حفظ روابط
- رفتارهای تکانشی و خود ویرانگر
- تصویر نامشخص از خود
پزشکان چگونه اختلال شخصیت مرزی را درمان میکنند؟
درمان اصلی برای علائم اختلال شخصیت مرزی معمولاً شامل روان درمانی یا گفتار درمانی است. درمانهای مبتنی بر شواهد مانند رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) و رفتار درمانی شناختی (CBT) میتوانند به افراد مبتلا به BPD کمک کنند تا مهارتهای مقابله سالم را بیاموزند، علائم کمتر شدید و کمتری را تجربه کنند و در نتیجه عملکرد بهتر و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.
سایر راهبردهای درمانی ممکن است شامل روان درمانی متمرکز بر انتقال، درمان مبتنی بر ذهنیت یا درمان طرحواره محور باشد.
بهترین داروی اختلال شخصیت مرزی کداماند؟
هیچ دارویی که توسط سازمان بهداشت FDA تأیید شده باشد وجود ندارد که بتواند شدت علائم را بهبود بخشد یا این بیماری را درمان کند.
متخصصان سلامت روان از داروهای مختلفی برای مدیریت علائم خاص در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی استفاده میکنند. برخی از رایجترین داروهایی که برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تجویز میشود عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی مانند مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلووکسامین (لووکس)، فلوکستین (پروزاک)، و پاروکستین (پاکسیل) برای مدیریت علائم افسردگی.
- داروهای ضد روانپریشی غیر معمول برای مدیریت علائم شدید از جمله علائم روانپریشی، تکانشگری، پرخاشگری، بیثباتی عاطفی و اختلال عملکرد در روابط بین فردی. نمونههایی از داروهای ضد روانپریشی مورد استفاده برای درمان اختلال شخصیت مرزی عبارتند از اولانزاپین و آریپیرازول است.
- داروهای ضد تشنج و تثبیتکننده خلق و خو مانند لیتیوم، دیوالپروکس سدیم، لاموتریژین و توپیرامات است. این داروها برای درمان اختلالات عاطفی، بیثباتی، تکانشگری و پرخاشگری و بهبود عملکرد کلی استفاده میشوند.
داروهای دیگر ممکن است بر اساس علائم خاص و شدت آنها تجویز شوند. البته شایان ذکر است که همه داروهای مورد استفاده برای درمان اختلالات روانی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مناسب نیستند.
به عنوان مثال، داروهای ضد اضطراب به نام بنزودیازپینها (مانند آلپرازولام) معمولاً برای درمان BPD به دلیل خطر بدتر شدن تکانشگری و خودکشی استفاده نمیشوند. علاوه بر این، این داروهای CNS (داروهای سیستم عصبی مرکزی) خطر عوارض جانبی جدی از جمله وابستگی را به همراه دارند.
بهترین داروی ضد افسردگی برای اختلال شخصیت مرزی چیست؟
مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) برای درمان اضطراب و افسردگی مرتبط با اختلال شخصیت مرزی استفاده میشوند.
انواع دیگر داروهای ضد افسردگی، مانند داروهای ضد افسردگی سه حلقهای، کمتر مؤثر هستند و در واقع ممکن است تکانشگری، پرخاشگری و تفکر خودکشی را بدتر کنند.
داروهای ضد افسردگی به نام مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز (MAOIs) مانند فنلزین (ناردیل) و ترانیل سیپرومین (پارنات)، در درمان افسردگی و کنترل تکانشگری مفید هستند.
ترانیل سیپرومین برای بهبود بینظمی عاطفی و حساسیت بین فردی یافت شده است که ویژگیهایی است که در اختلال شخصیت مرزی دیده میشود.
علاوه بر این، مهارکنندههای منوآمین اکسیداز (MAOI )ها همچنین میتوانند به طور قابل توجهی پرخاشگری و اضطراب را بهبود بخشند.
با این حال، MAOI ها معمولاً به خوبی تحمل نمیشوند و میتوانند عوارض جانبی جدی و تداخلات دارویی زیادی داشته باشند؛ بنابراین، MAOI ها معمولاً برای بیماران اختلال شخصیت مرزی تجویز نمیشود.
عوارض جانبی احتمالی داروی اختلال شخصیت مرزی
مانند همه داروها، بسیاری از داروهای اختلال شخصیت مرزی دارای عوارض جانبی جدی هستند. مواردی که باید از آنها آگاه باشید اگر قصد دارید دارو برای اختلال شخصیت مرزی مصرف کنید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش وزن
- یبوست
- سرگیجه
- دهان خشک
- سوء مصرف مواد
بنزودیازپینها – داروهای ضد اضطراب از جمله آتیوان و کلونوپین – میتوانند علائم اختلال شخصیت مرزی را در برخی افراد بدتر کنند؛ بنابراین، این داروها نیاز به نظارت دقیق دارند.
این دسته از داروهای اختلال شخصیت مرزی علاوه بر ایجاد عادت جدی و خطر سوء مصرف مواد، ممکن است تکانشگری و تفکر خودکشی را افزایش دهد.
این غیرعادی نیست که فردی مبتلا به اختلال شخصیت مرزی قبل از یافتن راه حل مؤثری که برای نیازهای منحصر به فرد خود بهترین کار را انجام میدهد، چندین دارو یا ترکیبی از داروها و سایر گزینههای درمانی سلامت روان را امتحان کند.
نحوه دریافت داروی اختلال شخصیت مرزی
داروی اختلال شخصیت مرزی باید توسط روانپزشک تجویز شود. درمانگران و روانشناسان نمیتوانند برای شما نسخه بنویسند. با این حال، آنها میتوانند شما را به یک پزشک ارجاع دهند که بتواند داروهای اختلال شخصیت مرزی را که برای مدیریت بهترین علائم خود به آن نیاز دارید، در اختیار شما قرار دهد.
قبل استفاده از دارو چه سؤالاتی باید از پزشک خود بپرسید؟
هنگامی که با پزشک یا درمانگر خود در داروی اختلال شخصیت مرزی را برای شما تجویز میکند مهم است که از پزشک خود سؤالاتی را بپرسید که شامل موارد زیر است:
- با این دارو چه انتظاری میتوانم داشته باشم؟
- عوارض جانبی جدی این دارو چیست؟
- چه زمانی و به چه صورت باید این دارو را مصرف کنم؟
- آیا این دارو برای برخی افراد ایجاد وابستگی میکند؟
- اگر این دارو جواب نداد، گزینههای دیگر من چیست؟
- هزینه این دارو چقدر است… و آیا بیمه شامل آن میشود یا خیر؟
- چه مدت باید این دارو را مصرف کنم؟
خبر خوب این است که نیازی نیست بدون کمک با علائم اختلال شخصیت مرزی کنار بیایید. روان درمانی (گفتاردرمانی) به ویژه یک نوع تخصصی که به نام رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) شناخته میشود که به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت مرزی ایجاد شده است.
برای بسیاری از افراد، داروی اختلال شخصیت مرزی تفاوت زیادی در کیفیت زندگی آنها ایجاد میکند. این میتواند به آنها اجازه دهد تا اضطراب، افسردگی، افکار آسیب رساندن به خود و نوسانات خلقی را که اغلب با اختلال شخصیت مرزی همراه هستند، به حداقل برسانند.
همچنین شایان ذکر است که داروهای اختلال شخصیت مرزی به طور کلی زمانی بهترین اثر را دارد که همراه با سایر اشکال درمانی؛ مانند روان درمانی یا گفتار درمانی به کار برده شوند.
سخن پایانی
درمان دارویی برای اختلال شخصیت مرزی (BPD) ممکن است به عنوان یکی از ابزارهای درمانی مورد استفاده قرار گیرد، اما باید توجه داشت که درمان دارویی تنها بخشی از روشهای کامل درمان BPD است. معمولاً داروها برای کنترل علائم مانند اضطراب، افسردگی، و نوسانات خلقی که با BPD همراه هستند، استفاده میشوند.
همچنین، درمان دارویی ممکن است در ترکیب با روشهای دیگر مانند روان درمانی (گفتگو درمانی)، رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)، و درمانهای روانشناختی دیگر به کار گرفته شود تا بهبود و کاهش علائم اختلال شخصیت مرزی را تسریع کند.
همچنین، مهم است که همواره با پزشک یا درمانگر خود در مورد هر گونه تغییر در درمان و استفاده از داروها صحبت کرده و هماهنگی لازم را داشته باشید. اطمینان حاصل کنید که درمان شما شخصیسازی شده و با نیازهای و وضعیت خاص شما هماهنگ شده است.
در نهایت، درمان دارویی به همراه روشهای درمانی دیگر میتواند به شما کمک کند تا مدیریت بهتری بر روی علائم اختلال شخصیت مرزی خود داشته باشید و بهبود یابید.
