عوارض تشنج و خطرات احتمالی در اثر بروز تشنج

عوارض تشنج زمانی مشاهده می‌شود که نورون‌ها (سلول‌های عصبی حامل پیام) قادر به انتقال سیگنال‌ها از طریق مسیرهای ارتباطی عادی نباشند و در نتیجه اختلال عصبی ناگهانی و غیر قابل کنترلی در مغز ایجاد می‌شود.

 این اختلالات به صورت حملات تشنجی ظاهر می‌شوند. یک تشنج معمولی معمولاً بین ۳ تا ۵ دقیقه طول می‌کشد.  اگر مدت طولانی‌تری ادامه داشت، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

در واقع مانند سایر اختلالات و بیماری‌ها، تشنج نیز علائم و نشانه‌های خاصی را پشت سر می‌گذارد. برخی از این علائم که از آنها به عنوان عوارض تشنج یاد می‌کنیم، مدت کوتاهی پس از حمله برطرف می‌شوند و به فرد اجازه می‌دهند به زندگی عادی بازگردند.

 با این حال، سایر عوارض ممکن است با ادامه تشنج و افزایش دفعات تشنج بدتر شود، که به طور بالقوه با هر دوره تشنج بعدی گسترش می‌یابد.

بهترین راه برای پیشگیری از عوارض تشنج، کنترل مناسب تشنج است. این امر با مصرف منظم داروهای تجویز شده و پیروی از دستورالعمل‌های پزشک قابل دستیابی است.

در این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ، به بررسی عوارض تشنج در اثر بیماری‌های مختلف می‌پردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

۵ مورد از مهم ترین عوارض شدید تشنج

 در اینجا ۵ مورد از مهمترین عوارض شدید تشنج آورده شده است:

  1. حرکات لرزشی و غیر کنترل قسمت‌هایی از بدن (بدنی – حالت – هوشیاری)
  2. بروز علائم احساسی و هیجانی مثل خشم، ترس و اضطراب (رفتاری)
  3. کاهش یا از دست رفتن هوشیاری، به ویژه در تشنج‌های تونیک کلونیک
  4. آسیب‌های ناشی از سقوط یا حرکات غیرارادی که می‌تواند منجر به مشکلات کوتاه مدت یا طولانی مدت شود
  5. اختلال در عملکرد مغز که در موارد شدید و طولانی مدت می‌تواند باعث کم کاری مغز یا حتی مرگ شود
 

لازم به ذکر است که شدت و انواع عوارض به عواملی مانند نوع تشنج، شدت آن، مدت زمان تشنج و مکان آن تأثیر دارد. همچنین، تشنج‌های مکرر و درمان نشده می‌توانند باعث تشدید علائم و طولانی‌تر شدن مدت تشنج شوند.

عوارض تشنج ناشی از بیماری صرع

تشنج‌های ناشی از بیماری صرع معمولاً ویژگی‌های خاصی دارند که آنها را از سایر تشنج‌های متمایز می‌کند. این‌تشنج‌ها بلند مدت هستند و به صورت دوره‌ای اتفاق می‌افتند. در این نوع تشنج‌ها، هوشیاری فرد مبتلا به شدت کاهش می‌یابد و ممکن است تا ۳۰ دقیقه ادامه یابند.

عوارض اصلی تشنج ناشی از بیماری صرع عبارتند از:

  • آسیب‌های مغزی: تشنج‌های طولانی‌مدت می‌توانند به بروز تشنج در آسیب‌های مغزی و محل‌های ماندگار وارد کنند.
 
  • مشکلات قلبی: تغییر در ریتم قلب، افزایش یا کاهش ضربان قلب از جمله عوارض بیماری هستند.
  • آسیب‌های ریوی: ورود مواد غذایی یا مایعات به ریه‌ها (آسپیراسیون ریوی) می‌تواند باعث آسیب‌های موقت یا دائمی شود.
 
  • افزایش میزان بدن: هیپرترمی یا افزایش بدنی می‌تواند به همراه داشته باشد.
 
  • صرع مقاوم به دارو: این نوع تشنج از خطرناک ترین انواع عوارض تشنج است. بر اساس گزارش‌ها، این نوع تشنج بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و می‌توان تا یک ساعت ادامه داد. متأسفانه، در ۸۰ درصد موارد می‌تواند منجر به مرگ شود.
 

با توجه به این عوارض جدی، تشخیص زودهنگام و اقدام فوری برای درمان تشنج بسیار حائز اهمیت است.

توصیه می‌شود اولین نشانه‌های تشنج را جدی بگیرید و بدون تأخیر اقدام کنید. لازم به ذکر است که هر فرد مبتلا به صرع ممکن است عوارض متفاوتی را تجربه کند و شدت این عوارض را به انواع صرع، فعالیت های متعدد و پاسخ به درمان های مختلف ببندد.

 بنابراین، مدیریت مناسب بیماری و پیگیری منظم با متخصص مغز و اعصاب برای کاهش خطرات و بهبود کیفیت زندگی نیاز است.

عوارض تشنج بعد از ترک مواد مخدر و الکل

قطع ناگهانی مصرف الکل، مواد مخدر و داروهای آرام‌بخش می‌تواند شدت تشنج و عوارض آن را به طور قابل توجهی افزایش دهد. افرادی که سال‌ها به این مواد وابسته بوده‌اند، در صورت ترک سریع (طی یک هفته یا یک ماه)، با شدیدترین عوارض تشنج مواجه خواهند شد. این عوارض که اغلب در اثر تشنج تونیک-کلونیک رخ می‌دهند، شامل موارد زیر است:

  1. لرزش‌های کوتاه یا طولانی‌مدت
  2. انقباض شدید و غیرطبیعی عضلات بدن
  3. از دست دادن هوشیاری موقت یا طولانی‌مدت، که منجر به هذیان‌گویی و سردرگمی می‌شود
  4. ابتلا به دلیریوم ترمنس (روانپریشی الکلی): این عارضه حدود ۳۰ درصد افراد را در برمیگیرد و با علائمی مانند بیش‌فعالی، لرزش، اضطراب شدید، بی‌خوابی، تهوع، توهم و از دست دادن هوشیاری همراه است.
  5. مرگ ناگهانی غیرمنتظره در صرع (SUDEP): این عارضه نادر (کمتر از ۱% موارد) بیشتر در مردان و زنان باردار با سابقه طولانی صرع دیده می‌شود. در این حالت، عضلات تمام بدن منقبض شده و فرد اغلب بدون علائم هشداردهنده قبلی بیهوش می‌شود.
 

نکته مهم این است که هم مصرف مواد مخدر و هم ترک آن برای افراد مبتلا به تشنج خطرناک است و خطر مرگ را افزایش می‌دهد؛ بنابراین، آموزش صحیح به افراد مبتلا به تشنج و صرع در مورد اجتناب از مصرف مواد مخدر و الکل بسیار حیاتی است تا از عوارض شدید تشنج ناشی از ترک این مواد جلوگیری شود.

لازم به ذکر است که ترک مواد مخدر و الکل باید تحت نظارت پزشکی و با برنامه‌ای دقیق انجام شود تا خطرات و عوارض جانبی به حداقل برسد. همچنین، درمان‌های جایگزین و حمایت‌های روانی – اجتماعی می‌توانند به افراد در این فرایند کمک کنند.

عوارض تشنج

عوارض تشنج ناشی از تصادف

تشنج ناشی از تصادفاً به دلیل ضربه به سر یا ضربه مغزی تروماتیک رخ می‌دهد. این نوع تشنج می‌تواند پس از تصادف یا حتی چند روز بعد تا چند ماه بعد از حادثه بیفتد. شدت و تکرار تشنج‌ها به میزان آسیب وارده به مغز دارد. در برخی موارد، این تشنج‌ها می‌توانند به صرع پس از تبدیل شدن به تروما که نیاز به درمان طولانی‌مدت داشته باشد.

عوارض تشنج ناشی از تصادف:

  • مشکل در هوشیاری یا از دست دادن اطلاعات
  • حرکات غیرارادی و لرزش‌های شدید بدن
  • آسیب‌های ثانویه ناشی از سقوط یا ضربه حین تشنج
  • مشکلات شناختی مشکلات در حافظه و تمرکز
  • تغییرات رفتاری و خلقی
  • سردردهای شدید و مداوم
  • اختلالات بینایی یا شنوایی
  • مشکلات هماهنگی و هماهنگی حرکتی
  • خطر بروز به صرع در آینده
  • اختلال در عملکرد روزانه و کیفیت زندگی

عوارض تشنج در دوران بارداری

تشنج در دوران بارداری می‌تواند خطرات جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. این ممکن است وجود داشته باشد از صرع از قبل یا اختلالات خاص وضعیت بارداری مانند پره‌اکلامپسی (فشارخون بالا و آسیب  اندامی) باشد. تشنج در بارداری می‌تواند منجر به درمان زودرس جنین، زایمان، و افزایش خطر سقط جنین شود. همچنین، برخی داروهای ضد تشنج ممکن است خطر نقایص مادرزادی را افزایش دهند، بنابراین درمان دارویی تحت نیاز پزشک است.

عوارض تشنج در دوران بارداری:

  • افزایش خطر سقط جنین
  • زایمان زودرس
  • تجزیه و تحلیل اطلاعات به جنین
  • افزایش احتمال نقایص مادرزادی
  • خطر جداشدگی جفت
  • افزایش احتمال سزارین اورژانسی
  • اختلال در رشد جنین
  • اختلالات مغزی در مادر
  • افزایش خطر مرگ و میر مادر و جنین
 

با توجه به این عوارض جدی، زنان باردار مبتلا به صرع یا در معرض خطر تشنج باید تحت نظارت دقیق پزشکی قرار گیرند. مراقبت‌های ویژه و تنظیم دقیق داروها می‌تواند خطرات را کاهش دهد و احتمال یک بیماری سالم را افزایش دهد.

عوارض تشنج ناشی از آسپیراسیون ریوی

آسپیراسیون ریوی در حین تشنج زمانی رخ می‌دهد که محتویات دهان یا معده وارد ریه‌ها می‌شود. این اتفاق معمولاً در تشنج‌های شدید که با از دست دادن هوشیاری همراه است، رخ می‌دهد.

آسپیراسیون می‌تواند منجر به التهاب ریه، عفونت و در موارد شدید، نارسایی تنفسی شود. این عارضه می‌تواند بلافاصله پس از تشنج یا در روزهای بعد از آن بروز کند و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.

عوارض تشنج ناشی از آسپیراسیون ریوی:

  • پنومونی آسپیراسیون (عفونت ریه)
  • نارسایی تنفسی حاد
  • سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS)
  • آتلکتازی (کلاپس بخشی از ریه)
  • برونکواسپاسم (انقباض مجاری هوایی)
  • هیپوکسمی (کاهش اکسیژن خون)
  • سپسیس (عفونت خون)
  • آبسه ریوی
  • فیبروز ریوی (در موارد مزمن)
  • افزایش خطر مرگ و میر
 

مدیریت سریع و مؤثر این عارضه برای جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت ضروری است. درمان معمولاً شامل اکسیژن‌درمانی، آنتی‌بیوتیک‌ها و در موارد شدید، تهویه مصنوعی است. پیشگیری از آسپیراسیون با قرار دادن بیمار در وضعیت مناسب حین تشنج اهمیت زیادی دارد.

عوارض تشنج

تجربیات عاطفی و روانی ناشی از اثرات تشنج‌های عمومی

۱. تجربیات حسی قبل از تشنج

مغز انسان، در پیچیدگی پیچیده خود، گاهی اوقات می‌تواند سیگنال‌های هشداردهنده‌ای را قبل از وقوع تشنج ارائه دهد. این تجارب قبل از تشنج که به عنوان هاله شناخته می‌شوند، می‌توانند به طرق مختلف ظاهر شوند:

۲. پدیده‌های بصری

برخی افراد گزارش می‌دهند که اثری شبیه هاله مشاهده می‌کنند که ممکن است به صورت زیر ظاهر شود:

  • یک نور درخشان
  • چهره‌های سایه دار
  • تحریف در میدان بصری آنها
 
۳. ادراکات حسی

اگر هوشیاری در طول تشنج حفظ شود، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

  • درد یا ناراحتی موضعی
  • احساسی شبیه به موج الکتریکی که در بدن می‌گذرد
 

توجه به این نکته مهم است که این احساسات معمولاً قبل از شروع کامل تشنج رخ می‌دهند و حتی پس از شروع، فرد ممکن است هوشیاری نسبی خود را حفظ کند. این علائم قبل از تشنج را می‌توان علائم هشدار دهنده اولیه در نظر گرفت که اغلب توسط افرادی با سابقه صرع تجربه می‌شود.

عوارض مرتبط با تشنج عمومی

تشنج می‌تواند اثرات مختلفی بر روی مغز و بدن داشته باشد، از جمله:

  1. اختلال حافظه: از دست دادن موقت یا طولانی مدت حافظه
  2. سرگیجه: احساس عدم تعادل یا سبکی سر
  3. مشکلات گفتاری: مشکل در بیان کلمات یا تشکیل جملات
  4. ناراحتی دستگاه گوارش: حالت تهوع و ناراحتی معده
  5. خستگی: ضعف و خستگی شدید پس از تشنج
 

درک این علائم می‌تواند به افراد مبتلا به صرع و مراقبان آنها کمک کند تا رویدادهای تشنج را بهتر مدیریت کنند و به آنها واکنش نشان دهند و بر تعامل پیچیده بین فعالیت الکتریکی مغز و عملکردهای بدن تأکید کنند.

خطرات احتمالی در اثر بروز تشنج

تشنج می‌تواند خطرات قابل توجهی را برای افراد، هم در طول و هم بعد از آن، ایجاد کند. این خطرات ممکن است از یک تشنج منفرد یا ناشی از چندین حمله متوالی ناشی شود.

 افرادی که تشنج‌های تونیک-کلونیک را تجربه می‌کنند معمولاً به دلیل از دست دادن یا کاهش هوشیاری در طی این رویدادها در بالاترین خطر قرار دارند.

درک این نکته ضروری است که اگرچه این خطرات جدی هستند، اما همیشه تهدید کننده زندگی نیستند.

شدت آسیب احتمالی مستقیماً با نوع و شدت تشنج و همچنین محیطی که در آن رخ می‌دهد، ارتباط دارد. این عوامل می‌تواند منجر به عوارض کوتاه مدت و بلند مدت برای افراد مبتلا شود. در زیر پنج خطر قابل توجه مرتبط با تشنج آورده شده است:

۱. خطر شکستگی استخوان

شکستگی استخوان یکی از پیامدهای شایع تشنج است. علل اولیه عبارتند از:

  • از دست دادن هوشیاری منجر به زمین خوردن
  • انقباضات شدید عضلانی که فشار زیادی بر استخوان‌ها وارد می‌کند.
  • عوارض جانبی برخی از داروهای ضد صرع که ممکن است تراکم استخوان را کاهش دهند.
 
۲. جراحات سوختگی

بیماران صرع اغلب جراحات سوختگی را به عنوان یک عارضه مرتبط با تشنج گزارش می‌کنند. اینها اغلب در طول فعالیت‌های روزانه رخ می‌دهند مانند:

  • آشپزی
  • اتو کردن لباس
  • رسیدگی به آب گرم
 

همچنین گزارش‌هایی از سوختگی‌های شیمیایی و جراحات ناشی از آتش سوزی در خارج از محیط خانه وجود دارد.

۳. آسیب های مفصلی

دررفتگی شانه یکی از شایع‌ترین عوارض مرتبط با مفصل در هنگام تشنج است. برای کاهش این عامل خطرساز، توصیه می‌شود:

  • در هنگام تشنج فرد را به پهلو بچرخانید
  • آنها را از نزدیک در طول قسمت زیر نظر داشته باشید
 
۴. عوارض ناشی از تصادف

خطر تصادف هم عابران پیاده و هم رانندگان مبتلا به صرع را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می‌دهد. خواه شخصی در حال عبور از خیابان باشد یا شخصی که پشت فرمان است، هر دو در معرض تصادف در هنگام تشنج هستند. مطالعات نشان می‌دهد که افراد مستعد تشنج ۲۶ برابر بیشتر از جمعیت عادی در معرض خطر تصادف هستند.

۵. تأثیر شناختی و عصبی

در حالی که در متن اصلی به صراحت ذکر نشده است، مهم است که توجه داشته باشید که تشنج همچنین می‌تواند اثرات قابل توجهی بر عملکرد مغز داشته باشد، از جمله:

  • اختلال حافظه
  • مشکلات شناختی
  • تغییرات عصبی طولانی مدت بالقوه
 

برای افراد مبتلا به صرع که مایل به رانندگی هستند، بسیار مهم است که با یک پزشک متخصص برای ارزیابی خطرات و تعیین اقدامات ایمنی مناسب مشورت کنند.

درک این عوارض بالقوه بر اهمیت مدیریت مناسب تشنج و اقدامات احتیاطی ایمنی برای افراد مبتلا به صرع تأکید می‌کند و بر تعامل پیچیده بین رویدادهای عصبی و ایمنی فیزیکی تأکید می‌کند.

عوارض تشنج

عوارض تشنج و ارتباط آن با مشکلات روحی و افسردگی

تشنج و عوارض مرتبط با آن می‌تواند تأثیر عمیقی بر سلامت روان فرد به ویژه در رابطه با افسردگی و اضطراب داشته باشد، این رابطه پیچیده بین تشنج و بهزیستی روانی چند وجهی و دو طرفه است. از یک طرف، ماهیت غیر قابل پیش بینی تشنج می‌تواند منجر به استرس مزمن و عدم اطمینان شود که به طور بالقوه باعث تحریک یا تشدید علائم افسردگی می‌شود.

محدودیت‌های تحمیل‌شده توسط اختلالات تشنج در فعالیت‌های روزانه، مانند رانندگی یا انواع خاصی از کار، می‌تواند منجر به انزوای اجتماعی و کاهش احساس استقلال شود و بیشتر به احساس افسردگی کمک کند.

 علاوه بر این، تأثیرات عصبی خود تشنج ممکن است مستقیماً بر نواحی مغزی که مسئول تنظیم خلق هستند تأثیر بگذارد و به طور بالقوه حالات عاطفی را تغییر دهد و آسیب پذیری در برابر افسردگی را افزایش دهد

.برعکس، وجود افسردگی یا اضطراب به طور بالقوه می‌تواند آستانه تشنج را در برخی افراد کاهش دهد و آنها را مستعد ابتلا به فعالیت تشنجی کند.

این یک چرخه چالش‌برانگیز ایجاد می‌کند که در آن پریشانی روانی و وقوع تشنج می‌توانند یکدیگر را تقویت کنند. علاوه بر این، برخی از داروهای ضد صرع که برای کنترل تشنج استفاده می‌شوند ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که بر خلق و خو و عملکرد شناختی تأثیر می‌گذارد و به طور بالقوه علائم افسردگی را تشدید می‌کند.

همچنین شایان ذکر است که افسردگی می‌تواند به عنوان عارضه زودرس و دیررس تشنج ظاهر شود که نشان می‌دهد که می‌تواند بلافاصله پس از شروع تشنج رخ دهد، زیرا افراد با تشخیص خود سازگار می‌شوند یا به دلیل ماهیت مزمن بیماری به عنوان یک عارضه طولانی مدت ایجاد می‌شود.

سخن پایانی

عوارض تشنج آسیب‌های ناشی از تأثیرات را بر زندگی افراد مبتلا دارد. این عوارض می‌توانند بلافاصله قبل از شروع تشنج تا مدت‌ها پس از آن ادامه یابند و شامل مواردی چون سردرد، گیجی، از دست دادن حافظه، مشکلات روحی مانند افسردگی و اضطراب می‌شوند.

 همچنین، خطرات احتمالی آسیب‌های ناشی از سقوط یا احتمال وجود دارد. مدیریت این عوارض مهم از زندگی افراد مبتلا به صرع است.

 از داروهای ضد تشنج، استفاده از رژیم غذایی مناسب و در برخی موارد، می‌توان به کنترل تشنج‌ها کمک کرد. پیشرفت‌های فناوری مانند ساعت‌های هوشمند و مانیتورهای ویژه نیز می‌توانند در تشخیص علائم تشنج و ارسال هشدار به مراقبین کمک کنند.

 در نهایت، جامعه از این بیماری و حمایت از افراد مبتلا نقش مهمی در کاهش فشارهای روانی و اجتماعی ناشی از تشنج دارد. با مدیریت صحیح و مراقبت‌های لازم، بسیاری از افراد مبتلا به صرع می‌توانند زندگی روزمره و پرباری داشته باشند.