ذهن بسیاری از افراد که در طول زندگی خود برای یک بار هم شده دچار تشنج شده است، همیشه به دنبال پاسخ این موضوع بوده است که فرق صرع و تشنج چیست؟ و آیا افرادی که تشنج می کنند حتما به بیماری صرع مبتلا هستند؟ به طور کلی میتوان گفت که مغز ما، دستگاه پیچیدهای از میلیاردها سلولهای عصبی به صورت هماهنگ و همزمان با یکدیگر فعالیت میکنند.
گاهی اوقات، این هماهنگی مختل میشود و فعالیتهای عصبی به صورت نامنظم و تند افزایش مییابد. این اختلالات عصبی موقت، که تشنج نامیده میشوند، میتوانند مانند طوفانی کوچک در مغز ما باشند. اما چه زمانی این طوفانها به یک مشکل مزمن تبدیل میشوند؟
هنگامی که تشنجها به طور مکرر رخ میدهند و به بخشی از زندگی روزمره فرد تبدیل میشوند، این وضعیت به صرع معروف است.
به عبارت دیگر، صرع یک بیماری است که با بروز مکرر تشنج مشخص میشود. اما نکته مهم اینجاست که هر تشنجی لزوماً نشانه صرع نیست.
در این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ، به بررسی دقیق فرق تشنج و صرع میپردازیم. همچنین، به علل مختلف بروز تشنج، انواع مختلف تشنج، و روشهای تشخیص و درمان این اختلالات خواهیم پرداخت.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با تشنج یا صرع دست و پنجه نرم میکنید، این مقاله میتواند اطلاعات مفیدی برایتان داشته باشد.
فرق تشنج و صرع چیست؟ (تعریف آن با زبان ساده)
تشنج را میتوانیم به عنوان یک اختلال کوتاهمدت در فعالیت الکتریکی مغز در نظر بگیریم. این اختلال باعث میشود که مغز پیامهای غیرعادی ارسال کند و در نتیجه، بدن واکنشهای غیرارادی مانند تکان خوردن، از دست دادن هوشیاری یا تغییر در حواس را نشان دهد. تشنج میتواند دلایل مختلفی داشته از جمله ضربه به سر، تب بالا، یا اختلالات مغزی داشته باشد.
صرع اما یک بیماری مزمن است که با تکرار مکرر تشنج مشخص میشود. به عبارت دیگر، اگر فردی به طور مکرر دچار تشنج شود، به این معنی است که به صرع مبتلا است. صرع دلایل مختلفی میتواند داشته باشد و برخی از افراد ممکن است با دارو یا عمل جراحی بتوانند آن را کنترل کنند.
در حالی که همه افرادی که صرع دارند، تشنج را تجربه میکنند، اما همه افرادی که تشنج میکنند، لزوماً مبتلا به صرع نیستند.
به طور خلاصه فرق تشنج و صرع را بخواهیم بیان کنیم میتوان گفت که تشنج یک رویداد است، مانند یک طوفان کوتاهمدت، در حالی که صرع یک بیماری است که با تکرار این طوفانها مشخص میشود. برای اطلاعات بیشتر به مقالات تشنج چیست؟ و صرع چیست؟ مراجعه کنید.
تفاوت انواع تشنج و صرع چیست؟
تشنج و صرع هر دو به اختلالات فعالیت الکتریکی مغز مربوط میشوند، اما تفاوتهای مهمی بین آنها وجود دارد. برای درک بهتر این تفاوتها، بهتر است ابتدا به انواع تشنج و صرع بپردازیم.
انواع تشنج به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
- تشنجهای موضعی یا کانونی (Focal): این نوع تشنجها در یک ناحیه خاص از مغز آغاز میشوند و ممکن است به سایر قسمتهای مغز گسترش یابند. علائم آنها به منطقهای از مغز که درگیر شده بستگی دارد و میتواند شامل احساسات غیرمعمول، حرکات تکراری، یا تغییرات حسی باشد.
- تشنجهای عمومی (Generalized): این نوع تشنجها در هر دو نیمکره مغز به طور همزمان رخ میدهند و معمولاً باعث از دست دادن هوشیاری میشوند. انواع مختلفی از تشنجهای عمومی وجود دارد، از جمله تشنج بزرگ عمومی (تونیک- کلونیک )که با تکانهای شدید و از دست دادن هوشیاری همراه است.
انواع صرع شامل موارد زیر است:
صرع یک اختلال مغزی است که با بروز ناگهانی و مکرر تشنج مشخص میشود. این تشنجها ناشی از فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز هستند. انواع مختلفی از صرع وجود دارد و هر کدام علائم و علل خاص خود را دارند.
۱. صرعهای ارثی و پیشرونده:
- صرع میوکلونیک پیشرونده: این نوع صرع نادر و معمولاً ارثی است و با تشنجهای کوتاه و تکراری همراه با ضعف عضلانی مشخص میشود. این بیماری اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی آغاز میشود.
۲. صرع مقاوم به درمان:
- صرع نسوز: این نوع صرع به درمانهای دارویی پاسخ نمیدهد و تشنجها به طور مکرر رخ میدهند.
۳. صرعهای تحریکپذیر:
- صرع رفلکس: در این نوع صرع، محرکهای خارجی مانند نور، صدا، لمس یا استرس میتوانند باعث بروز تشنج شوند.
- صرع حساس به نور: این شایعترین نوع صرع رفلکس است و با دیدن نورهای چشمکزن یا استروبوسکوپی تحریک میشود.
۴. صرعهای دوران کودکی:
- صرع استاتیک میوکلونیک دوران کودکی: این نوع صرع با از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات مشخص میشود.
- صرع خوش خیم رولاندیک: این نوع صرع با احساس گزگز یا بیحسی در صورت و مشکلات گفتاری همراه است.
- سندرم راسموسن: این بیماری نادر با تشنجهای یک طرفه مغز و مشکلات یادگیری همراه است.
- سندرم لنوکس-گاستوت: این نوع صرع با انواع مختلف تشنج و تاخیر در رشد همراه است.
- وضعیت الکتریکی صرع خواب: این اختلال با تشنج در طول خواب و مشکلات یادگیری همراه است.
- سندرم استرج وبر: این بیماری با لکههای قرمز روی پوست، تشنج و مشکلات رشد همراه است.
۵. صرع نوجوانان:
- صرع میوکلونیک نوجوانان: این نوع صرع با حرکات تکاندهنده کوتاه و سریع همراه است.
هر نوع صرع درمانهای خاص خود را دارد؛ بنابراین، تشخیص دقیق نوع صرع برای انتخاب بهترین درمان بسیار مهم است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به صرع مبتلا هستید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. برای اطلاعات بیشتر به مقالات انواع تشنج و انواع صرع مراجعه کنید.
آیا علائم تشنج و صرع یکسان است؟
تشنج ممکن است به دلیل عوامل مختلفی مانند تب، عفونت مغزی، مصرف بیرویه مشروبات الکلی و غیره رخ دهد. این حملهها ممکن است تنها یک بار اتفاق بیفتند یا تکرار شوند. در حالی که صرع با تشنجهای مکرر و تکرارپذیر همراه است که ممکن است ماهها یا سالها ادامه یابد.
علائم تشنج شامل موارد زیر است:
- تشنج کانونی با اختلال در آگاهی: تغییر یا از دست دادن هوشیاری
- تشنج کانونی بدون اختلال در آگاهی: حرکات تکراری بدون از دست دادن هوشیاری
- تشنج عمومی: تشنج غایب، تشنج تونیک، تشنج کلونیک
- ملچ ملوچ کردن در خواب
- حرکات ناخواسته و انقباضات عضلانی
علائم صرع شامل موارد زیر است:
- تشنجهای عضلانی و انقباضات ناخواسته
- از دست دادن هوشیاری یا وقفههای ذهنی
- حالتهای غیرعادی حسی یا شناختی
- علائم رفتاری نظیر نگاه خیره بیوقفه
- احساس گیجی و سردرگمی پس از تشنج.
چگونه صرع را از یک تشنج ساده تشخیص دهیم؟ (روش های تشخیصی)
تشخیص قطعی صرع نیازمند ارزیابی دقیق پزشکی است. اگرچه یک تشنج میتواند نشانهای از صرع باشد، اما لزوماً به معنای ابتلا به این بیماری نیست. عوامل متعددی مانند کمبود خواب، تب بالا، مصرف برخی داروها یا اختلالات الکترولیتی نیز میتوانند باعث تشنج شوند. برای تشخیص دقیق صرع، پزشک علاوه بر معاینه بالینی، از روشهای تشخیصی زیر استفاده میکند:
روشهای تشخیصی صرع شامل موارد زیر است:
- الکتروانسفالوگرافی (EEG): این آزمون فعالیت الکتریکی مغز را ثبت میکند و میتواند الگوهای غیر طبیعی که مشخصه صرع هستند را نشان دهد.
- ام آر آی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT scan): این تصویربرداریها به پزشک امکان میدهند تا ساختار مغز را بررسی کند و هرگونه ضایعه، تومور یا ناهنجاری که ممکن است باعث تشنج شود را شناسایی کند.
- آزمایش خون: آزمایشهای خون برای بررسی سطح مواد شیمیایی، عفونتها و سایر عوامل که ممکن است باعث تشنج شوند، انجام میشود.
- پت اسکن (PET scan): این آزمایش فعالیت متابولیکی مغز را نشان میدهد و میتواند به تشخیص مناطق غیر طبیعی در مغز کمک کند.
- اسکن SPECT: این اسکن جریان خون در مغز را نشان میدهد و میتواند به تشخیص مناطق با فعالیت کم خون کمک کند.
توجه: تشخیص دقیق و زودهنگام صرع برای شروع درمان مناسب و کنترل تشنجها بسیار مهم است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار تشنج شدهاید، حتماً به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
نکته: این اطلاعات صرفاً جنبه اطلاعرسانی دارد و جایگزین مشاوره پزشکی نیست. برای تشخیص و درمان صحیح، همواره به پزشک خود مراجعه نمایید. برای اطلاعات بیشتر به مقاله روش های تشخیصی تشنج مراجعه کنید.
صرع و تشنج چه مدت زمان طول می کشد؟
صرع و تشنج دو مفهوم مرتبط اما متمایز هستند. تشنج یک حملهای است که تحت تأثیر عوامل گوناگونی رخ میدهد و ممکن است تنها یک بار اتفاق بیفتد یا چندین بار تکرار شود. مدت زمان یک تشنج میتواند از چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر باشد.
برای مثال، تشنجهای خفیف معمولاً کمتر از ۱۵ ثانیه طول میکشند و در کودکان شایعتر هستند. در مقابل، تشنجهای تونیک – کلونیک که شدیدتر هستند، ممکن است تا چند دقیقه طول بکشد و پس از آن فرد ممکن است احساس ضعف و گیجی کند.
مدت زمان بیماری صرع میتواند طولانی باشد و درمان آن معمولاً شامل مصرف داروهای ضدتشنج است. در بعضی از موارد، کودکان ممکن است تنها در مدت یک ماه به طور کامل دارو را قطع کنند، در حالی که برای بزرگسالان، معمولاً این فرآیند بین ۱ تا ۶ ماه به طول میانجامد.
داروها به طور کامل قطع شوند. درمان صرع اغلب طولانیمدت است و هدف آن کنترل حملات تشنجی و کاهش عوارض جانبی درمانها است.
چه چیزی باعث فرق تشنج و صرع چیست؟ (تفاوت علت تشنج و صرع)
تشنج:
تشنج یک اختلال عصبی است که با فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز همراه است. علل تشنج متنوع هستند و میتوانند شامل موارد زیر باشند:
تب بالا (به خصوص در کودکان)
اختلالات الکترولیتی
مصرف بیرویه مشروبات الکلی
ضربه مغزی
استرس شدید
مسمومیت
سطح پایین اکسیژن
قند خون پایین
مصرف مواد مخدر.
تشنجها میتوانند به صورت تکحاد یا تکراری رخ دهند و درمان آنها بسته به علت و شدت آنها متفاوت است.
- صرع:
صرع یک اختلال عصبی مزمن است که با تشنجهای تکراری همراه است. علل صرع نیز متنوع هستند و میتوانند شامل موارد زیر باشند:
اختلالات ساختاری مغز
اختلالات تکاملی مغز
ضایعات عروق مغز
تومورها
عفونتهای مغزی
مننژیتها
اختلالات ژنتیکی
درمان صرع معمولاً با استفاده از داروهای ضدتشنج انجام میشود و در برخی موارد ممکن است جراحی نیز لازم باشد. برای اطلاعات بیشتر به مقاله علت تشنج مراجعه کنید.
فرق تشنج و صرع در روش درمانی چیست؟ و درمان کدام یک آسانتر است؟
فرق تشنج و صرع در روش درمانی به طور کلی در این است که هر یک از این دو بیماری نیاز به استراتژیهای مدیریتی و درمانی متفاوتی دارند.
تشنج یک حملهای است که تحت تأثیر عوامل گوناگونی مانند تب، عفونت مغزی، مصرف بیرویه مشروبات الکلی و غیره رخ میدهد. درمان تشنج معمولاً بر اساس علت آن انجام میشود. اگر تشنج ناشی از یک عامل خاص باشد، درمان آن عامل میتواند منجر به از بین رفتن تشنج شود. ب
برای مثال، اگر تشنج ناشی از تب باشد، درمان تب میتواند تشنج را کنترل کند. در برخی موارد، ممکن است از داروهای ضدتشنج برای کنترل تشنج استفاده شود، اما این داروها معمولاً برای مدت کوتاهمدت تجویز میشوند
روشهای درمانی تشنج شامل موارد زیر است:
- درمان علت زمینهای: اگر تشنج ناشی از یک عامل خاص باشد، درمان آن عامل میتواند منجر به از بین رفتن تشنج شود.
- استفاده از داروهای ضدتشنج: در برخی موارد، ممکن است از داروهای ضدتشنج برای کنترل تشنج استفاده شود.
صرع یک اختلال عصبی مزمن است که با تشنجهای مکرر همراه است. درمان صرع معمولاً با استفاده از داروهای ضدتشنج انجام میشود. انتخاب دارو بر اساس نوع تشنج، سندروم صرع، درمانهای استفاده شده دیگر، مشکلات سلامت دیگر و سن و سبک زندگی فرد انجام میشود. در برخی موارد، انجام جراحی ممکن است ضروری باشد. درمان صرع معمولاً طولانیمدت است و ممکن است برای همیشه ادامه یابد.
روشهای درمانی صرع شامل موارد زیر است:
- استفاده از داروهای ضدتشنج: داروهای ضدتشنج برای کنترل تشنجهای مکرر استفاده میشوند.
- جراحی: در برخی موارد، جراحی ممکن است لازم باشد تا از وقوع تشنج جلوگیری شود.
کدام آسان تر درمان میشوند؟
- سادگی و پیچیدگی: درمان تشنج معمولاً سادهتر و کوتاهمدتتر است، در حالی که درمان صرع پیچیدهتر و طولانیمدتتر است.
- آسانی درمان: از این نظر، درمان تشنج آسانتر است؛ زیرا ممکن است تنها نیاز به یک درمان کوتاهمدت داشته باشد، در حالی که درمان صرع نیاز به مدیریت مستمر و طولانیمدت دارد.
بنابراین، درمان تشنج به طور کلی آسانتر است؛ زیرا معمولاً نیاز به یک دوره کوتاهمدت درمان دارد، در حالی که درمان صرع پیچیدهتر و طولانیمدتتر است. برای اطلاعات بیشتر به مقالات روش های درمانی صرع و روش درمانی تشنج مراجعه کنید.
زندگی افراد مبتلا به صرع چگونه است؟
تولد با صرع به این معنا نیست که این بیماری همیشه با شما خواهد بود. برخی از اختلالات تشنجی که در دوران کودکی رخ میدهند، ممکن است با بزرگ شدن فرد از بین بروند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا دوران نوجوانی شروع نشوند.شروع جدید صرع بیشتر در دوران کودکی یا پس از ۶۰ سالگی شایع است.
برای افراد مسن، سکته مغزی، آسیبهای تروماتیک و مصرف مواد مخدر و الکل از عوامل اصلی هستند.خبر مثبت این است که گزینههای زیادی برای داروهای کنترلکننده تشنج وجود دارد. اگر یک دارو برای شما کار نکند، نگران نباشید.
پزشک شما ممکن است نیاز به آزمایش چندین دارو یا ترکیبی از درمانها داشته باشد تا راه حل مناسب را پیدا کند.
همچنین ممکن است لازم باشد که هر چند وقت یکبار داروها را تغییر دهید.اگر تشنج شما به دارو پاسخ ندهد، جراحی ممکن است مفید باشد، اما برای بسیاری از افراد، صرع یک بیماری طول عمر است.
تغییرات سبک زندگی ممکن است برای کمک به کنترل شرایط لازم باشد و ممکن است از انجام برخی فعالیتها مانند مصرف الکل یا رانندگی با ماشین جلوگیری شود. صرع مدیریت نشده میتواند منجر به آسیب مغزی و سایر مشکلات شود.
در هنگام وقوع تشنج باید افراد نزدیک به فرد چه کاری انجام دهند؟
در هنگام وقوع تشنج، افراد نزدیک باید مراقب باشند تا از آسیب دیدن فرد جلوگیری کنند و کمکهای اولیه را به درستی انجام دهند. مهم است که اطرافیان بدانند چگونه از فرد مراقبت کنند تا از آسیب رساندن به خود جلوگیری شود.
کمکهای اولیه در هنگام وقوع تشنج شامل موارد زیر است:
- فرد را به پهلو قرار دهید: این کار کمک میکند تا فرد خفه نشود و نفسگیری او راحت باشد.
- جسمهای تیز را دور کنید: اطمینان حاصل کنید که هیچ جسم تیزی در اطراف فرد نباشد تا از آسیب دیدن او جلوگیری شود.
- پوشش اطراف گردن و عینک را بردارید: این کار کمک میکند تا از خفگی یا آسیب دیدن جلوگیری شود.
- فرد را در یک مکان امن قرار دهید: اطمینان حاصل کنید که فرد در یک مکان امن و بدون خطر قرار دارد.
- از دست زدن به فرد خودداری کنید: تا زمان پایان تشنج، از دست زدن به فرد خودداری کنید تا از آسیب دیدن او جلوگیری شود.
- اگر تشنج بیش از ۵ دقیقه طول بکشد یا فرد در روز چند بار دچار تشنج شود، فوراً به پزشک مراجعه کنید: این کار کمک میکند تا از عوارض جدی جلوگیری شود.
در صورت نیاز، از آمبولانس استفاده کنید و تا زمان رسیدن کمکهای پزشکی از فرد مراقبت کنید. با انجام این مراحل، میتوانید از آسیب دیدن فرد جلوگیری کنید و کمکهای اولیه را به درستی انجام دهید.
جمع بندی
در پایان برای فرق تشنج و صرع می توان گفت که تشنج ممکن است به طور ناگهانی و بدون هیچ دلیل آشکاری رخ دهد. افراد که تشنجهای مکرر را تجربه میکنند، چه به دلیل بیماری دیگری یا بدون هیچ دلیل واضحی، ممکن است به بیماریای به نام صرع تشخیص داده شوند.
تشنجهای صرعی ناشی از سیگنالهای الکتریکی غیرطبیعی در مغز هستند که میتوانند باعث از دست دادن تمرکز، کنترل عضلات یا حتی هوشیاری شوند.
پزشک شما ممکن است مجبور شود آزمایشهایی را برای کشف علت تشنج شما انجام دهد و ممکن است چندین دارو را برای یافتن راه حل مناسب آزمایش کند.هنگامی که افراد دچار تشنج میشوند، ایمنی یک نگرانی مهم است، و مهم است که اطرافیان شما بدانند هنگام وقوع تشنج چه کاری باید انجام دهند.
