زنان مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی معمولاً دارای مهارت‌های اجتماعی خوب هستند، اما این مهارت‌ها را به‌جای استفاده از برقراری روابط سالم، به‌منظور جلب توجه دیگران و نمایش دادن احساسات و تمایلات جنسی بیش از حد به کار می‌برند. این رفتارها می‌توانند روابط را مختل کرده و منجر به افسردگی شود.
اختلال شخصیت نمایشی که به آن هیستریونیک نیز گفته می‌شود، یک وضعیت سلامت روانی است که در آن فرد به شدت به دنبال توجه دیگران است و رفتارهایی نمایشی و اغراق آمیز از خود نشان می‌دهد.
زنان به طور کلی بیشتر از مردان با این اختلال تشخیص داده می‌شوند، و این امر به‌ویژه در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود.
در این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ، به بررسی علائم، علل، تشخیص، درمان، و پیشگیری از ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی در زنان می‌پردازیم.
اختلال شخصیت نمایشی در زنان چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی که قبلاً به آن هیستریونیک (HPD) نیز گفته می‌شد، نوعی اختلال شخصیت است که با رفتارهای نمایشی، عاطفی و جلب توجه مشخص می‌شود. زنان بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا می‌شوند.
زنانی که به اختلال شخصیت نمایشی مبتلا هستند، اغلب احساس می‌کنند که برای دوست‌داشتنی و ارزشمند بودن، باید در مرکز توجه باشند.
آنها ممکن است برای جلب توجه، رفتارهای اغوا کننده یا دراماتیک داشته باشند و به راحتی از نظر عاطفی تحریک شوند.
آنها همچنین ممکن است در تنظیم احساسات خود مشکل داشته باشند و به سرعت از یک حالت عاطفی به حالت دیگر بروند.
این رفتارها می‌تواند در روابط آنها با دیگران مشکل ایجاد کند. زنانی که به اختلال شخصیت نمایشی مبتلا هستند ممکن است در حفظ روابط طولانی مدت مشکل داشته باشند و در محل کار نیز با مشکلاتی روبرو شوند. آنها همچنین ممکن است در معرض خطر ابتلا به سایر اختلالات سلامت روان، مانند افسردگی و اضطراب باشند.
اگر فکر می‌کنید شما یا کسی که می‌شناسید ممکن است به اختلال شخصیت نمایشی مبتلا باشد، مهم است که از یک متخصص بهداشت روان کمک بگیرید.
علائم اختلال شخصیت نمایشی در زنان چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی با طیف وسیعی از علائم مشخص می‌شود که بر نحوه تعامل و رفتار زنان با دیگران تأثیر می‌گذارد. برخی از علائم رایج عبارتند از:
رفتارهای نمایشی و جلب توجه:
- تمایل به اغراق در مورد داستان‌ها و دستاوردها
- نیاز به توجه پیش از اندازه از دیگران
- استفاده از ظاهر فیزیکی یا لباس برای جلب توجه
- رفتارهای نمایشی یا دراماتیک، مانند غش کردن یا گریه‌های شدید
- صحبت بیش از حد در مورد خود و مشکلات خود
- مشکل در گوش دادن به دیگران
بی ثباتی عاطفی:
- تغییرات سریع خلقی
- واکنش‌های عاطفی شدید و اغراق آمیز
- مشکل در کنترل احساسات
- احساس پوچی یا بی ارزشی
رفتارهای جستجوی توجه:
- لباس پوشیدن تحریک آمیز یا نامتعارف
- صحبت کردن یا رفتار کردن به گونه‌ای که توجه جنسی را جلب کند
- فریبندگی یا اغوا کننده بودن
- به راحتی آزرده شدن یا حسادت کردن
- تلاش برای تبدیل شدن به مرکز توجه در هر موقعیتی
مشکلات در روابط:
- مشکل در حفظ روابط طولانی مدت
- ایده‌آل‌سازی و سپس ناامیدی از دیگران
- نیاز به اطمینان و تأیید مداوم
- حسادت و مالکیت نسبت به شرکا
- مشکل در بخشش دیگران
مشکلات در عزت نفس:
- احساس پوچی یا بی ارزشی
- نیاز به احساس تایید به طور مداوم از سوی دیگران
- ترس از انتقاد یا طرد شدن
- مشکل در پذیرش نقص خود
- تمایل به سرزنش دیگران به خاطر مشکلات خود
مشکلات در عملکرد:
- مشکل در تمرکز بر روی وظایف
- تصمیم گیری تکانشی
- رفتارهای مخاطره آمیز
- سوء مصرف مواد
- غفلت از مسئولیت‌ها
توجه به این نکته مهم است که همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی همه این علائم را تجربه نمی‌کنند و شدت علائم می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد.
علل اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی در زنان به دلایل متعددی ایجاد می‌شود:
۱. نیاز شدید به توجه و تأیید به صورت مداوم از سوی دیگران
زنان مبتلا به این اختلال نیاز مبرمی به توجه مداوم دارند و زمانی که در مرکز توجه نیستند، احساس ناراحتی می‌کنند. آنها برای جلب توجه دیگران رفتارهای نمایشی و احساساتی شدید از خود نشان می‌دهند.
۲. عزت نفس پایین و نارضایتی زناشویی
زنان مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی معمولاً عزت نفس پایینی دارند و در روابط زناشویی خود نارضایتی بیشتری را تجربه می‌کنند. خودباوری آنها نیز بیشتر متکی بر توجه دیگران است تا خودشان.
۳. سوء استفاده عاطفی در کودکی
بسیاری از زنان مبتلا به این اختلال در کودکی مورد بی‌اعتنایی و عدم توجه والدین، به ویژه مادر، قرار گرفته‌اند و یاد گرفته‌اند که با رفتارهای نمایشی می‌توانند توجه والدین را جلب کنند. این تجربه منجر به نیاز شدید به توجه در بزرگسالی می‌شود.
۴. باورهای غلط درباره روابط جنسی
زنان مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است باورهای غلطی درباره روابط جنسی داشته باشند. آنها ممکن است باور کنند که مردان را نمی‌توان به طور کامل به آنها متعهد کرد و به همین دلیل سعی می‌کنند با رفتارهای جنسی مردان را به سمت خود جذب کنند. اما در نهایت از برقراری رابطه جنسی امتناع می‌ورزند تا ثابت کنند که قصد این کار را ندارند.
۵. تأثیر محیط و تربیت
محیط زندگی و نحوه تربیت در کودکی می‌تواند در ایجاد اختلال شخصیت نمایشی در زنان نقش داشته باشد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان مبتلا به این اختلال معمولاً دختر اول خانواده بوده‌اند که به دلیل شرایط زندگی و تربیت خاص، رفتارهای نمایشی را به عنوان راهی برای جلب توجه آموخته‌اند.
در مجموع، اختلال شخصیت نمایشی در زنان ناشی از ترکیبی از عوامل روانشناختی، محیطی و تربیتی است که منجر به نیاز شدید به توجه و تأیید دیگران، عزت نفس پایین و باورهای غلط درباره روابط می‌شود.
روش های پیشگیری از اختلال شخصیت نمایشی در زنان
روش‌های پیشگیری از اختلال شخصیت نمایشی در زنان به طور کامل به این صورت است:
۱. عدم انتقاد یا مجازات در زمان کودکی
- والدین باید در زمان کودکی، از انتقاد یا مجازات شدید بپرهیزند. این روش می‌تواند به ایجاد ترس از انتقاد و مجازات در کودک منجر شود که در نهایت به اختلال شخصیت نمایشی در بزرگسالی می‌انجامد.
۲. تشویق و تأیید کودک توسط والدین نسبت به رفتار نامناسب
- والدین باید از تشویق و تأیید رفتار نامناسب کودک خودداری کنند. این روش می‌تواند به ایجاد رفتار نامناسب در کودک منجر شود که در نهایت به اختلال شخصیت نمایشی در بزرگسالی می‌انجامد.
توجه بیش از حد والدین به کودک
- والدین باید از توجه بیش از حد به کودک خودداری کنند. این روش می‌تواند به ایجاد نیاز شدید به توجه در بزرگسالی منجر شود که در نهایت به اختلال شخصیت نمایشی می‌انجامد.
۳. مدیریت استرس
- مدیریت استرس در بزرگسالی می‌تواند در پیشگیری از تشدید علائم اختلال شخصیت نمایشی مؤثر باشد. زنان مبتلا به این اختلال باید به مدیریت استرس خود توجه کنند و روش‌های مدیریت استرس را به کار بگیرند.
توسعه مهارت‌های اجتماعی
- توسعه مهارت‌های اجتماعی در بزرگسالی می‌تواند در پیشگیری از تشدید علائم اختلال شخصیت نمایشی مؤثر باشد. زنان مبتلا به این اختلال باید به توسعه مهارت‌های اجتماعی خود توجه کنند و در روابط اجتماعی به شیوه‌ای مثبت تر شرکت کنند.
۴. آموزش عزت نفس
- آموزش عزت نفس در بزرگسالی می‌تواند در پیشگیری از تشدید علائم اختلال شخصیت نمایشی مؤثر باشد. زنان مبتلا به این اختلال باید به آموزش عزت نفس خود توجه کنند و به خودباوری خود نیز کمک کنند.
آموزش مدیریت هیجان
- آموزش مدیریت هیجان در بزرگسالی می‌تواند در پیشگیری از تشدید علائم اختلال شخصیت نمایشی مؤثر باشد. زنان مبتلا به این اختلال باید به آموزش مدیریت هیجان خود توجه کنند و به مدیریت هیجان خود کمک کنند.
۵. آموزش مدیریت روابط
- آموزش مدیریت روابط در بزرگسالی می‌تواند در پیشگیری از تشدید علائم اختلال شخصیت نمایشی مؤثر باشد. زنان مبتلا به این اختلال باید به آموزش مدیریت روابط خود توجه کنند و در روابط اجتماعی خود به شیوه‌ای مثبت تر شرکت کنند.
روش های درمانی
روش‌های درمانی اختلال شخصیت نمایشی به شرح زیر است:
۱. روان‌درمانی
روان‌درمانی، به طور جامع درمان انتخاب شده برای اختلال شخصیت نمایشی است که شامل یک‌سری جلسه‌های روان درمانی با طول درمان بلند مدت است. هدف درمانی دیگر در اختلال شخصیت هیستریونیک، ارتقاء خودشناسی فرد است که شامل درک عمیق‌تر از خود، شناخت الگوهای نمایشی نامناسب و عواطف و احساسات خود می‌شود.
۲. درمان شناختی – رفتاری
درمان شناختی – رفتاری به افراد مبتلا کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری نامناسب خود را شناسایی و اصلاح کنند. این روش درمانی به آنها آموزش می‌دهد که چگونه افکار و رفتارهای سازگارانه‌تری را جایگزین کنند.
۳. دارو درمانی
داروهای ضد‌افسردگی و ضد‌اضطراب گاهی اوقات برای کنترل علائم همراه مانند افسردگی و اضطراب تجویز می‌شوند، اما دارو درمانی به تنهایی برای درمان اختلال شخصیت نمایشی کافی نیست.
۴. درمان گروهی
گروه‌های درمانی می‌توانند برای افراد مبتلا مفید باشند. در این گروه‌ها افراد با شباهت‌های اختلالی در یک محیط گروهی قرار می‌گیرند و تجارب و راهکارهای خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. اما باید توجه داشت که گاهی ممکن است گروه درمانی برای این افراد مخرب باشد و برخی از علائم آنها مانند خودشیفتگی و تمایل به جلب توجه را تشدید کند.
۵. آموزش مهارت‌های اجتماعی
آموزش مهارت‌های اجتماعی به افراد مبتلا کمک می‌کند تا ارتباطات بین‌فردی سالم‌تری برقرار کنند و رفتارهای نمایشی خود را کاهش دهند.
۶. درمان خانواده
درمان خانواده می‌تواند به بهبود روابط خانوادگی و کاهش تنش‌ها کمک کند این روش درمانی به اعضای خانواده آموزش می‌دهد که چگونه با فرد مبتلا ارتباط مثبت و حمایتی برقرار کنند.
در مجموع، درمان اختلال شخصیت نمایشی نیازمند رویکرد چندوجهی است که شامل روان‌درمانی، درمان شناختی – رفتاری، آموزش مهارت‌های اجتماعی و درمان خانواده است. همچنین در صورت نیاز از دارو درمانی نیز استفاده می‌شود. موفقیت درمان به همکاری فعال بیمار و طول درمان بستگی دارد.
سخن پایانی
در پایان می توان گفت اختلال شخصیت نمایشی یک اختلال شایع نیست و تخمین زده می‌شود که حدود ۱ درصد از افراد (زن و مرد) به آن مبتلا هستند. این اختلال در زنان شایع‌تر است و علل آن را می‌توان در تجربه سوءاستفاده عاطفی در کودکی، باورهای غلط درباره روابط جنسی و تأثیر محیط و تربیت جستجو کرد.
درمان این اختلال نیازمند رویکرد چندوجهی است که شامل روان‌درمانی، درمان شناختی – رفتاری، آموزش مهارت‌های اجتماعی و درمان خانواده است.
همچنین در صورت نیاز از دارو درمانی نیز استفاده می‌شود. موفقیت درمان به همکاری فعال بیمار و طول درمان بستگی دارد.
پیشگیری نیز می‌تواند از طریق عدم انتقاد یا مجازات در زمان کودکی، تشویق رفتارهای مناسب و مدیریت استرس و مهارت‌های اجتماعی در بزرگسالی صورت گیرد.
