دستگاه عصبی چیست؟ اگر از علاقمندان به مبحث مغز انسان و عملکرد آن باشید، پس حتما نام قسمت عصبی را زیاد شنیده‌اید. این قسمت یکی از مهم‌ترین و پراهمیت‌ترین اجزای مغز است که وظیفه کنترل سایر اعضا و رشته‌های عصبی درون بدن را برعهده دارد.
اگر شما هم می‌خوهید با این بخش جذاب در مغز بیشتر آشنا شوید، در ادامه با مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ همراه باشید تا با دستگاه عصبی، نحوه عملکرد آن و عواملی که باعث ایجاد اختلال در سیستم عصبی می‌گردد، به خوبی آشنا شویم.
دستگاه عصبی چیست؟
دستگاه عصبی یکی از مهم‌ترین قسمت‌های مغز است. این قسمت در واقع مرکز مهم فعالیت‌های حرکتی و حسی انسان به شمار می‌آید. این بخش تمامی پیام‌های حسی را از شاید اعضای بدن را دریافت می‌کند و با ایجاد واکنش‌های عصبی سایر اعضای بدن را کنترل می‌کند. تمامی عملکردهای این بخش به کمک پیام‌های الکتروشیمیایی رخ می‌دهد که آن را از طریق سلول‌ها و عصب‌ها انجام می‌دهد.
عملکرد دستگاه عصبی به چه صورت است؟
سیستم عصبی تنها یک قسمت نیست بلکه حجم بسیار قابلی توجهی از اعصای بدن انسان را دستگاه عصبی تشکیل داده است. نخاع، مغز، اندام‌های حسی از جمله اجزای مهم در دستگاه عصبی به شمار می‌آیند که به وسیله کانال‌های ارتباطی به نام نورن‌ها به یکدیگر متصل شده‌اند.
در واقع تمام دستگاه عصبی انسان از نورون یا سلول‌های عصبی ساخته شده است. این نورون‌ها خود دارای اجزایی هستند. از جمله اجزای نورن می‌توان به جسم سلولی مرکزی، آکسون، پایانه‌های سیناپس و دندریت اشاره کرد.
این نورون‌ها به وسیله یک رشته به نام سیناپس، به یکدیگر متصل شده و مانند یک جریان برق پیام‌های حسی را به مرکز دستگاه عصبی منتقل می‌کنند.
اجزای دستگاه عصبی
دستگاه عصبی انسان به صورت کلی به دو بخش مرکزی و محیطی تقسیم می‌گردد. در ادامه با عملکرد هر دو این بخش‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد.
۱. دستگاه عصبی مرکزی
دستگاه عصبی مرکزی، در واقع مقرر فرماندهی تمام بدن شما است. این قسمت از مغز و نخاع تشکیل شده است با یک لایه محافظتی به نام مننژ درون مایع مخاطی مغز قرار گرفته است.
به عبارت دیگر تمام پیام‌های حسی و ادراکی که از مغز و سیستم عصبی به بدن شما منتقل می‌گردد، از این قسمت سازمان دهی می‌شوند.
۲. دستگاه عصبی مرکزی
این دستگاه در واقع همان رشته سیم‌هایی هستند که در تمامی نقاط بدن پخش شده‌اند و پیام‌هایی که از قسمت مرکزی، مغز و نخاع، ارسال می‌شوند را به سایر اعضای بدن می‌رسانند. این قسمت خود به دو بخش تشکیل می‌شود:
- سیستم عصبی خودمختار
این قسمت وظیفه پردازش و تنظیم تمامی عملکردهای غیر ارادی انسان را برعهده دارد. به عنوان مثال می‌تواند فرآیندهایی نظیر تنفس و تنظیم فشار خون را تنظیم یا تغییر دهد. در حقیقت این قسمت تمامی فعالیت‌هایی را کنترل می‌کند که به صورت غیرارادی رخ می‌دهند.
- سیستم عصبی پیکری
این قسمت عملکردی کاملا برعکس سیستم عصبی خودمختار دارد. اولین و مهم‌ترین وظیفه این قسمت، انتقال اطلاعات از گوش، چشم، پوست و ماهیچه به دستگاه عصبی مرکزی است. همچنین این قسمت از دستورات سیستم عصبی مرکزی اطاعت می‌کند و برتمامی فعالیت‌های ارادی بدن نظارت و آن‌ها را کنترل می‌کند.
وظایف مهم دستگاه عصبی چیست؟
سیستم عصبی انسان می‌تواند وظایف بسیاری داشته باشد. اما از جمله مهم‌ترین وظایف دستگاه عصبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دریافت پیام‌های حواس
اولین و مهم‌ترین وظیفه از جمله وظایف دستگاه عصبی انسان، دریافت پیام‌های حسی بدن است. درواقع این قسمت تمامی پیام‌های حسی که از خارج و داخل بدن انسان مخابره می‌شود را به کمک سلول‌های عصبی که درون بدن وجود دارد، به سیستم عصبی مرکزی مخابره می‌کند.
- ترکیب داده‌ها و هماهنگی
یکی دیگر از وظایف سیستم عصبی انسان، ترکیب داده‌ها و هماهنگی بین اعضای بدن است. این کار به این دلیل است که در هر لحظه پیام‌های حسی بسیاری به صورت همزمان وارد سیستم عصبی می‌گردد. در این موقعیت، سیستم عصبی تمامی این پیام‌ها و داده‌های اطلاعاتی را بررسی کرده و از بین آن‌ها شروع به تصمیمگیری می‌کند.
- اعمال حرکات
زمانی که نورن‌های دستگاه عصبی داده‌ها و پیام‌های اطلاعاتی را مورد بررسی قرار داد و درباره آن‌ها تصمیمگیری کرد، به نورون‌های وابران دستور می‌دهد که به سلول هدف حمله کرده و دستور را اجرایی کنند. این سلول‌های ممکن است هر عضوی از بدن را شامل گردد.
چه بیماری‌هایی دستگاه عصبی را دچار اختلال می‌کند؟
در قسمت‌های قبلی با دستگاه عصبی، عملکرد آن و وظایف آن آشنا شدیم. اما دستگاه عصبی نیز مانند هر عضو دیگری در بدن ممکن است با خطرات و بیماری‌های خطرناکی تهدید شود و عملکرد آن با اختلال همراه باشد. در ادامه با بیماری‌هایی آشنا می‌شویم که می‌توانند به راحتی دستگاه عصبی را دچار اختلال و بیماری کنند.
۱. بیماری پارکینسون
این بیماری یک بیماری پیش رونده عصبی است که می‌تواند با ایجاد اختلال در حرکات بدن موجب اختلال در سیستم عصبی شود.
۲. بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا MS
MS یکی از رایج‌ترین بیماری‌های دستگاه عصبی است. این بیماری که روند بسیار کندی دارد، یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های دستکاه عصبی به شمار می‌آید. این بیماری با تاثیر بر عملکردهای حسی بدن باعث ایجاد اختلال می‌گردد.
۳. بیماری هانتینگتون
این بیماری یک بیماری ارثی بوده که می‌تواند باعث انحطاط و نابودی سلول‌های عصبی مغز گردد.
۴. بیماری آلزایمر
اگرچه بیماری آلزایمر ممکن است در روند حرکتی بیمار اختلالی ایجاد نکند، با این حال با اختلالاتی که در عملکردهای ذهنی به ویژه خاطرات ذهن ایجاد می‌کند به یکی از بیماری‌های خطرناک سیستم عصبی انسان تبدیل شده است.
۵. سکته مغزی
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که یکی از رگ‌های خونی مغز مسدود شود و عملکرد خون رسانی و انتقال پیام با کندی یا اختلال رخ دهد. در چنین شرایطی سیستم عصبی انسان دچار اختلال می‌گردد.
۶. خون ریزی زیر عنکبوتیه
گاهی اوقات ممکن است عوامل مختلفی باعث گردد تا شما در فضا بین مغز و غشای آن دچار خون ریزی شوید. این عوامل می‌توانند ضربه، مصرف داروهای شیمی درمانی، الکل بیش از حد، مواد سمی یا… باشد که موجب ایجاد چنین واکنش‌هایی از سوی مغز می‌گردد.
کلام پایانی
ممنون که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید در این مقاله به این سوال مهم پاسخ دادیم که سیستم عصبی چیست؟ و با عملکرد و بیماری‌هایی که باعث ایجاد اختلال در آن می‌گردد. بیشتر آشنا شدیم. ممنون که تا پایان مقاله با ما همراه بودید.
سوالات متداول
سیستم عصبی چیست؟
سیستم عصبی از یک بخش مغز و نخاع تشکلیل شده که در تمامی قسمت‌های بدن پخش شده است. این سیستم وظیفه ارسال پیام و کنترل اعضای بدن و انواع ادراک حسی و کنترلی انسان را برعهده دارد.
سیستم عصبی چه وظایفی دارد؟
از جمله وظایف مهم این سیستم و بخش می‌توان به دریافت پیام‌ها و حواس، ترکیب داده‌ها و هماهنگی و کنترل اعمال و حرکات اشاره کرد.
چه بیماری‌هایی سیستم عصبی را نابود می‌کنند؟
بیماری‌هایی مانند پارکینسون، MS، سکته مغزی، خون ریزی زیر عنکبوتیه می‌توانند از جمله بیماری‌های شایع و خطرناک برای سیستم عصبی باشند.
