تشخیص سردرد می‌تواند بسیار پیچیده و دشوار باشد؛ زیرا انواع و علائم مختلفی از سردرد وجود دارند. سردرد، یک درد شایع است که حدود سه چهارم از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار داده است.
در میان تمام افرادی که به سردرد مبتلا می‌شوند حدود ۳۰ درصد از آن‌ها دچار میگرن هستند که آمار بسیار بالایی را این نوع سردرد به خودش اختصاص داده است تقریباً ۴ درصد از جمعیت بزرگسال جهان در هر ماه، ۱۵ روز یا بیشتر دچار سردرد می‌شوند.
زمانی که علت سردرد و نوع آن را شناسایی کردید می‌توانید با کمک راه‌های درمانی درد ناحیه سر خود را کاهش دهید و یا آن را به طور کامل از بین ببرید.
هنگامی که سردردها مزمن می‌شوند و در زندگی شما تداخل پیدا می‌کنند وقت آن می‌رسد، که به پیش یک پزشک متخصص، مغز و اعصاب مراجعه کنید که با کمک آزمایش و تصویر برداری‌ها، انواع بیماری های دیگر شما را رد کنند یا تشخیص بدهد.
ما در مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ قصد داریم که در ادامه این مطلب برای شما تشخیص سردرد را توضیح دهیم.
سردرد چیست؟
دردی است که باعث ناراحتی در سروصورت می‌شود این نوع درد بسیار شایع و ناتوان کننده است و اکثر مردم در سر تا سر جهان آن را تجربه می‌کنند. سردرد اولیه نسبت به سردردهای ثانویه تعداد نفر بیشتری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سردردهای اولیه شامل میگرن، تنشی و خوشه‌ای است همچنین بعضی از افراد سردردهای ثانویه را تجربه می‌کنند که ناشی از یک بیماری زمینه‌ایی مانند عفونت سینوسی و جراحت یا آسیب‌های سر می‌باشد.
انواع سردرد وجود دارد که ممکن است زندگی شما را دچار اختلال کند وقتی شما این گونه سردردها را تجربه می‌کنید باید به پیش یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا با تصویر برداری و آزمایش‌ها علت سردرد شما را تشخیص بدهد و بهترین گزینه درمانی را برای کاهش علائم شما تجویز کند.
تشخیص سردرد
تشخیص درست سردرد کمک بسیار زیادی به پزشکان می‌کند تا بتوانند، درمان مناسب را فرد مبتلا به سردرد تجویز کنند. معمولاً پزشکان متخصص معاینه‌های فیزیکی را انجام می‌دهند و درباره سابقه پزشکی خود و خانواده‌تان با شما صحبت می‌کند.
بیشترین دغدغه‌ای که پزشکان درباره تشخیص سردرد دارند، نوع اولیه و ثانویه بودن سردرد می‌باشد که با توجه به علائم مشترک بعضی از این دو نوع سردرد، ممکن است که حدس زدن آن برای پزشکان کمی دشوار باشد.
سردردهای اولیه شایع‌تر هستند؛ ولی به هیچ عنوان خطرناک و کشنده نمی‌باشند این نوع سردردها معمولاً نشانه یک بیماری زمینه‌ای نیستند. برای سردردهای اولیه یادداشت، محرک‌های سردرد و شناخت آن‌ها ابزار بسیار موثری برای کمک به تشخیص یا علت سردردها می‌باشد.
سردردهای ثانویه با دردهای طاقت فرسا و غیر قابل تحمل همراه هستند و ناشی از یک بیماری خیلی جدی می‌باشند که در صورت درمان نشدن صحیح موجب مرگ می‌شوند.
برای اطلاعات بیشتر به انواع سردردها مراجعه کنید.
ارزیابی تاریخچه پزشکی و معاینه‌های فیزیکی
پزشکان ممکن است که در شروع از شما سؤالاتی مانند سابقه‌ی بیماری خود و خانواده‌تان را بپرسند یا از شما می‌خواهند که یک پرسش نامه کتبی را پر کنید و بر اساس آن به بررسی علت سردرد بپردازند. پزشکان ممکن است که سؤال‌هایی را درباره موارد زیر از شما بپرسند که شامل موارد زیر است:
- آیا کسی در خانواده شما سابقه سردرد و میگرن را دارد؟
- اولین بار کی سردرد شما شروع شده است و در کدام ناحیه درد بیشتری را احساس می‌کنید؟
- آیا تابه‌حال بیماری یا آسیبی به سر شما وارده شده است؟
- آیا شما داروهای خاصی را مصرف می‌کنید؟
همچنین ممکن است پزشک متخصص سؤالاتی راجع به علائمی که دارید از شما بپرسد که عبارتند از:
- چه علائمی را در طول روز تجربه می‌کنید؟
- در چه قسمت‌هایی از سر درد شدیدی را احساس می‌کنید؟
- علائم شما چه مدت طول می‌کشد؟
- سردرد شما به چه صورت است؟ مثلاً ضربان دار، ناگهانی یا تیز است؟
- شدت درد شما چقدر است؟
- بعد از خوردن یا قرار گرفتن در معرض چه عواملی احساس سردرد می‌کنید؟
در باره سبک زندگی شما ممکن است که پزشکان سؤالاتی را بپرسند که شامل موارد زیر است:
- در طول شبانه چند ساعت استراحت می‌کنید؟
- شما وعده غذایی را تا به‌حال حذف کرده‌اید؟
- روزی چند ساعت برای تلفن، کامپیوتر و تلویزیون خود وقت می‌گذارید؟
- آیا سیگار یا الکل مصرف می‌کنید؟
- قهوه یا نوشیدنی‌های کافئین دار می‌نوشید؟
بعد از کسب اطلاعات در باره سابقه پزشکی و شیوه سبک زندگی شما به معاینه‌های بالینی و فیزیکی می‌پردازد که شامل موارد زیر است:
- علائم حیاتی، مانند دما، فشار خون و ضربان قلب شما را چک می‌کند
- سر یا صورت شما را برای علائم تورم، کبودی یا درد نگاه می‌کند
- با چراغ قوه عفونت گوش یا حساسیت به نور، چشم‌های شما را بررسی می‌کند
- شانه‌ها، گردن و ستون فقرات را از نظر سفتی و اسپاسم عضلانی چک می‌کند
آزمایش خون
هیچ آزمایش خونی وجود ندارد که بتواند سردرد شما را درست تشخیص بدهد؛ اما یک آزمایش ادرار و خون می‌تواند انواع عفونت را در بدن شما شناسایی کند که می‌تواند در تشخیص صحیح سردرد کمک کننده باشد.
همچنین نتایج آزمایش‌ها می‌تواند هرگونه شرایط دیگری را که منجر به سردرد ثانویه مانند عفونت سینوسی، ویروس‌ها، دیابت، کم خونی یا کم آبی بدن می‌شوند را رد کنند.
انواع آزمایش‌های خون برای تشخیص سردرد عبارتند از:
- آزمایش سلولی (CBC)
این آزمایش را برای سلامت کلی بدن انجام می‌دهند و همچنین آزمایش سلولی نشان دهنده انواع بیماری‌ها، عفونت و کم خونی می‌باشد. این آزمایش به شمارش گلبول‌های سفید و قرمز خون شما می‌پردازد.
کم بودن گلبول‌های سفید خون باعث نقص سیستم ایمنی بدن و درنتیجه مبتلا شدن به فرد به انواع عفونت‌ها می‌باشد.
- آزمایش دیابت
یک نوع آزمایشی با نام HBA1C وجود دارد که جز اصلی‌ترین آزمایش‌ها برای تشخیص دیابت محسوب می‌شود و سطح قند و گلوکز خون شما را در طی زمان ۲-۳ ماه بررسی می‌کند.
افرادی که دیابت و یا افت قند شدید دارند بیشتر دچار انواع سردردها می‌شوند. این آزمایش در بیشتر مواقع ناشتا گرفته می‌شود و کمی خون را به صورت وریدی از بازوی شما می‌گیرند.
- آزمایش CRP
C-Reactive یک آزمایشی است که پروتئین‌های کبد را در نمونه خون شما بررسی می‌کند و CPR پروتئینی می‌باشد که کبد شما را می‌سازد. اگر بدن شما دارای التهاب باشد شما پروتئین واکنشی c را، در بدن خود کم دارید.
کبد شما بیشترین CPR را در جریان خون خود آزاد می‌کند و باعث یک وضعیت جدی در سلامت شما می‌شود که یکی از عوامل التهاب در بدن است. این تورم‌ها باعث بروز سردردهای شدید می‌شوند و خیلی خطرناک هستند.
- آزمایش آهن خون
در آزمایش‌های خون مرتبط با آهن مواد مختلفی در خون را اندازه گیری و سطوح آهن بدن را بررسی می‌کنند. آهن یک ماده مهم در بدن است که برای درست شدن و بازسازی گلبول‌های قرمز خون ضروری است.
گلبول‌های قرمز خون این وظیفه را دارند که اکسیژن را به ریه‌ها و سایر اندام‌های بدن می‌رسانند. همچنین آهن برای سلامتی عضله‌های مغز، استخوان‌ها و فعالیت اندام های بدن مفید است. کم شدن آهن باعث بروز سردردهای شدیدی می‌شوند.
تست‌های تصویر برداری برای تشخیص سردرد
پزشک متخصص اگر قادر به تشخیص سردرد میگرنی یا مزمن نباشد احتمال دارد که برای شما انواع اسکن، تصویر برداری سردرد را تجویز کند که شامل موارد زیر است:
- اشعه ایکس
تست تصویر برداری آزمایشی است که پزشک در موارد خیلی خاصی برای بیمار تجویز می‌کند؛ زیرا اشعه ایکس بافت‌های نرم مغز را نشان نمی‌دهند و فقط وضعیت جمجمه را برسی می‌کنند.
اگر پزشک شما مشکوک باشد که سردردهای شما باعث شکستگی و ناشی از تصادفات می‌باشد این نوع تصویر برداری می‌تواند کمک بسیار زیادی به تشخیص سردردها کنند.
این نوع تصویر برداری با اشعه ایکس می‌تواند سردردهای ناشی از مشکلات حفره سینوسی را تشخیص بدهد. اگرچه تصویر برداری اشعه ایکس به ندرت استفاده می‌شود؛ ولی یکی از مهم‌ترین سی تی اسکن‌ها به حساب می‌آید.
- سی تی اسکن
نام دیگر سی تی اسکن، توموگرافی کامپیوتری است که به CAT آن را نیز می‌شناسند و ممکن است با ارائه تصاویر دقیقی از مغز به تشخیص سردردهای شما کمک کند.
در این روش، مانند تصویر برداری اشعه ایکس مقادیر مختلفی از مواد پرتوزا را جذب بدن خود می‌کنند با این تفاوت که قسمت‌های مختلفی از را به صورت مجزا شناسایی می‌کند.
سی تی اسکن از اشعه ایکس و مواد شیمیایی پرتوزا دیگری استفاده می‌کند که در تخت و محفظه آزمایش به دور شما می‌چرخد و حجم بسیار زیادی از تصویر برداری دو بعدی بدن را به تکنسین نشان می‌دهد که این گونه تصاویر برای رد بسیاری از بیماری‌ها که در موارد زیر نام می‌بریم مؤثر است:
- تومور مغزی
- عفونت مغز
- انسدادهای سینوسی
- خونریزی مغزی
- جراحت یا تروما
- MRI
در MRI برخلاف سی تی اسکن از رزونانس‌های مغناطیسی اشعه ایکس برای تصویر برداری از بافت‌های مختلف مغز استفاده نمی‌کنند؛ بلکه از امواج رادیویی برای عکس برداری استفاده می‌شود.
MRI بسیار دقیق‌تر از سی تی اسکن است و به دلیل استفاده نکردن از مواد شیمیایی پرتو زا در طول عکس برداری یک روش ایمن‌تر از سی تی اسکن به حساب می‌آید و اطلاعات بیشتری را از مغز و اجزای داخلی آن در اختیارمان قرار می‌دهد.
این نوع تصویر برداری را برای تشخیص علائم و سردردهای مزمن به شما پیشنهاد می‌کنند گاهی اوقات یک ساعت و نیم برای عکس برداری از تمام جزئیات مغز زمان لازم می‌باشد.
در زمان شروع MRI یک ماده به نام کنتراست را به بدن شما تزریق می‌کنند ماده کنتراست به رادیولوژیست این امکان را می‌دهد که عکس برداری را با وضوح بالاتری انجام بدهد. قبل از MRI شما می‌توانید راحت غذا بخورید و داروهای خود را طبق روال گذشته مصرف کنید.
در اتاق اسکنر MRI این موارد ممنوع می‌باشد:
- ساعت
- سنجاق یا گیر سر
- عینک
- خودکار
- زیپ‌های فلزی
اگر در مورد شدت‌های سردرد خود نگران هستید حتماً به پیش یک پزشک مراجعه کنید. متخصص حتماً بعد از شنیدن سابقه پزشکی شما و معاینه بالینی اگر علت سردرد شما را تشخیص ندهند، از شما می‌خواهد که تست‌های تصویر برداری و آزمایش‌هایی را انجام دهید.
