در دنیای پیچیده روانشناسی، اختلال شخصیت نمایشی به عنوان یکی از مرموزترین و چالشبرانگیزترین اختلالات شناخته میشود اما انواع اختلال شخصیت نمایشی وجود دارد که به دنبال جلب توجه و تأیید دیگران هستند و رفتارهای اغراق آمیزی از خود نشان میدهند.
همچنین این افراد ممکن است با چند اختلال سلامت روانی دیگر از جمله اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت وابسته، اختلالات خوردن و اختلال مصرف مواد همراه باشند.
تشخیص اختلال شخصیت نمایشی مستلزم وجود پنج یا بیشتر از علائم مشخص است، مانند تمایل به جلب توجه، رفتارهای اغراقآمیز و سطحی بودن در روابط و غیره است.
درمان این اختلال معمولاً شامل رواندرمانی است که به فرد کمک میکند تا انگیزهها و ترسهای مرتبط با افکار و رفتار خود را کشف کند و ارتباط مثبتتری با دیگران برقرار کند.
در این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ، به انواع اختلال شخصیت نمایشی و زیر گروه های آن میپردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی (HPD) یک اختلال سلامت روان است که با رفتارهای نمایشی، عاطفی و توجه به طلبانه مشخص میشود. افراد مبتلا به HPD شدیداً نیاز به توجه دیگران دارند و ممکن است برای جلب آن دست به رفتارهای افراطی یا نامناسب بزنند. آنها همچنین ممکن است در تنظیم احساس خود مشکل داشته باشند و روابط ناپایدار داشته باشند.
علائم اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
علائم اصلی اختلال شخصیت نمایشی عبارتند از:
۱. نیاز شدید به توجه و تأیید دیگران:
– افراد مبتلا به این اختلال، به شدت به تأیید و توجه دیگران وابسته هستند.
– آنها تلاش میکنند مدام توجه دیگران را به خود جلب کنند.
۲. رفتارهای نمایشی و اغواگرانه:
– این افراد به طور مفرط به رفتارهای نمایشی و عشوهگرانه متوسل میشوند.
– آنها حتی در محیطهای نامناسب مانند محل کار، لباسهای تحریکآمیز میپوشند و عشوهگری میکنند.
۳.احساسات سطحی و نوسانپذیر:
– احساسات این افراد سطحی و به سرعت دچار نوسان میشود.
۴. تلقینپذیری و وابستگی به دیگران:
– افراد مبتلا به این اختلال به راحتی تحت تأثیر دیگران قرار میگیرند.
– آنها به سرعت تحت تأثیر نظرات دیگران قرار میگیرند و تصمیمات ناپایداری میگیرند.
بنابراین، علائم اصلی اختلال شخصیت نمایشی شامل نیاز شدید به توجه، رفتارهای نمایشی و اغواگرانه، احساسات سطحی و نوسانپذیر، و تلقینپذیری و وابستگی به دیگران است.
انواع اختلال شخصیت نمایشی
در حالی که هیچ سیستم طبقه بندی رسمی برای انواع اختلال شخصیت نمایشی وجود ندارد، برخی از متخصصان این تفاوت را بر اساس ویژگیهای رفتاری غالب به زیرگروههای تقسیم میکنند. این زیرگروهها عبارتند از:
۱. اختلال شخصیت نمایشی رمانتیک
افراد مبتلا به این اختلال، خود را به عنوان افراد جذاب و اغواکنندهای که شایسته عشق و توجه بیقید و شرط هستند، معرفی میکنند. آنها دارای خیالپردازیهای رمانتیک و وابستگی عاطفی شدید هستند.
شخصیتهای رمانتیک معمولاً دارای ویژگیهایی همچون عشق زیاد، احساسات قوی، وسواس در روابط عاشقانه، و تمایل به تجربهی احساسات عمیق و شدید هستند. آنها ممکن است به دنبال عشق ایدهآل و رویاپردازی در روابط خود باشند و از زمانی که احساس عشق را تجربه میکنند، به سرعت درگیر شوند و همچنین به سرعت از آن دلزده شوند.
۲. اختلال شخصیت ناکافی (عدم اعتماد به نفس )
اختلال شخصیت نمایشی ناکافی، یکی از اختلالات شخصیتی است که با عدم اعتماد به نفس و احساسات کمارزشی نسبت به خود همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است احساس کنند که ارزش و اهمیت کافی ندارند و نتوانند به خوبی با موقعیتهای مختلف و افراد روابط برقرار کنند.
این افراد ممکن است از تصمیمگیریهای خود مطمئن نباشند، احساسات منفی نسبت به خود داشته باشند و از انجام وظایف یا برقراری روابط اجتماعی بترسند.
همچنین این افراد ممکن است با مشکلات در ارتباطات شخصی و حرفهای روبرو شوند، از فرصتهای شغلی یا تحصیلی عقبنشینی کنند و احساسات ناخوشایندی و اضطراب را تجربه کنند. این امر میتواند منجر به ایجاد مشکلات جدی در زندگی اجتماعی و حرفهای آنها شود.
۳. اختلال شخصیت نمایشی تئاتری
در اختلال شخصیت نمایشی تئاتری، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است برای جلب توجه، رفتارهای دراماتیک و اغراق آمیزی انجام دهند. آنها ممکن است به صورت غیرطبیعی و بیش از حد اقدام به جلب توجه دیگران کنند، از جمله تعریف داستانهای اغراق آمیز، انتخاب لباسهای براق یا انجام رفتارهایی که باعث توجه دیگران را به خود شوند.
این نوع رفتارها ممکن است در مکالمات و تعاملات با دیگران نیز دیده شود. این افراد ممکن است در مکالمات خود از اظهارنظرها و اعمال دراماتیک استفاده کنند تا توجه بیشتری به خود جلب کنند. این رفتارها معمولاً به منظور پوشاندن عدم اعتماد به نفس و احساسات کمارزشی ایجاد میشود و ممکن است باعث ایجاد مشکلات در ارتباطات شخصی و اجتماعی این افراد شود.
۴. اختلال شخصیت هیجانی
یکی از انواع اختلال شخصیت نمایشی، اختلال شخصیت نمایش هیجانی است با نوسانات شدید در احساسات و رفتارها همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دشواری در کنترل احساسات خود داشته باشند و به سرعت از حالت خوشحالی به حالت عصبانیت یا افسردگی منتقل شوند. این افراد معمولاً به طور متناوب با وضعیتهای مختلف هیجانی روبرو میشوند و نمیتوانند به ثبات در احساسات خود دست یابند.
این افراد ممکن است با تغییرات ناگهانی در احساسات خود مواجه شوند، از کنترل احساسات خود دچار مشکل شوند و در واکنش به موقعیتهای مختلف، رفتارهای نامناسبی از خود نشان دهند.
همچنین ممکن است با مشکلات در ارتباطات شخصی و حرفهای روبرو شوند، افراد اطراف را به دلیل تغییرات شدید در رفتارها و احساسات خود به شدت گیج کنند و ممکن است با مشکلاتی نظیر اختلافات خانوادگی یا اجتماعی مواجه شوند. این امر میتواند باعث ایجاد ناراحتی و نارضایتی در زندگی روزمره و ارتباطات این افراد شود.
۵. اختلال شخصیت نمایشی ناراضی
اختلال شخصیت نمایشی ناراضی یکی از اختلالات شخصیتی است که با احساسات مداوم ناراضی و عدم رضایت از خود و دیگران همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به طور مداوم احساس کنند که هیچکاری در زندگیشان درست نیست و از همه چیز ناراضی باشند. این افراد ممکن است به دیگران انتقادات مداوم و بیمورد وارد کنند و از ارتباطات خود با دیگران لذت نبرند.
همچنین ممکن است به طور مداوم از خود و دیگران انتقاد کنند، احساسات ناراضی و عدم رضایت را تجربه کنند و به طور مداوم به دنبال نقاط ضعف خود و دیگران بگردند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ناراضی ممکن است از روشهای مختلف مانند مشاوره روانشناختی و درمانهای روانشناختی مثل روشهای شناختی رفتاری استفاده کنند تا بهبود یابند و روابط بهتری با خود و دیگران برقرار کنند.
۶.اختلال شخصیت نمایشی جست جو گر توجه
افراد مبتلا به این اختلال به طور مداوم به دنبال تماشا و تحسین از سوی دیگران هستند. آنها نیازمند تأیید و توجه مداوم از افراد اطراف خود هستند و در صورت عدم توجه کافی، ممکن است به سرعت آزرده خاطر شده و احساس حسادت یا عصبانیت نسبت به دیگران نشان دهند.
این رفتارها معمولاً به منظور پوشاندن نقصها و عدم اعتماد به نفس ایجاد میشود و میتواند باعث ایجاد مشکلات در ارتباطات شخصی و اجتماعی این افراد شود.
۷. اختلال شخصیت نمایشی بی ثبات
در اختلال شخصیت نمایشی بی ثبات، افراد مبتلا به این اختلال دچار مشکل تنظیم احساسات و رفتار خود هستند. آنها ممکن است با نوسانات شدید در خلقی و احساسات خود روبرو شوند، انفجارهای عاطفی ناگهانی را تجربه کنند و رفتارهایی که به طور ناگهانی و بدون تفکر انجام میشوند را از خود نشان دهند.
این افراد ممکن است به سرعت از حالت خوشحالی به حالت افسردگی یا عصبانیت منتقل شوند و نتوانند به ثبات در احساسات خود دست یابند. انفجارهای عاطفی آنها میتواند برای خودشان و افراد اطرافشان مخاطراتی ایجاد کند و رفتارهای تکانشی آنها ممکن است منجر به اتخاذ تصمیمات نادرست و پیشفرضهای ناپایدار شود.
این نوع اختلال میتواند باعث ایجاد مشکلات جدی در زندگی روزمره، ارتباطات شخصی و حرفهای این افراد شود و نیازمند مداخله و درمان مناسب است تا بهبودی در وضعیت آنها ایجاد شود.
روشهای تشخیصی
روشهای تشخیصی اختلال شخصیت نمایشی به شرح زیر است:
۱. تشخیص توسط متخصصان روانپزشک
– تشخیص این اختلال معمولاً توسط متخصصان روانپزشک انجام میشود.
۲. استفاده از معیارهای تعریف شده در DSM-5]
– متخصصان برای تشخیص این اختلال، از معیارهای تعریف شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) استفاده میکنند.
۳. ارزیابی الگوهای رفتاری و شخصیتی:
– متخصصان با بررسی الگوهای رفتاری و ویژگیهای شخصیتی فرد، به تشخیص این اختلال میپردازند.
– ویژگیهایی مانند نیاز شدید به توجه، رفتارهای نمایشی و اغواگرانه، احساسات سطحی و نوسان پذیری، و تلقینپذیری مورد ارزیابی قرار میگیرد.
۴. بررسی سابقه و تاریخچه فرد:
– متخصصان همچنین به بررسی سابقه و تاریخچه فرد از جمله تجربیات دوران کودکی و الگوهای خانوادگی میپردازند.
بنابراین، تشخیص اختلال شخصیت نمایشی توسط متخصصان روانپزشک و با استفاده از معیارهای تعریف شده در DSM-5 و ارزیابی الگوهای رفتاری و شخصیتی فرد، همچنین بررسی سابقه و تاریخچه وی انجام میشود.
روش های درمانی اختلال شخصیت نمایشی
روان درمانی
رواندرمانی، به طور جامع درمان انتخاب شده برای اختلال شخصیت نمایشی است. این درمان شامل جلسات طولانی مدت روان درمانی است که به فرد کمک میکند تا رفتارهای اجتماعی و روابط بین فردی خود را بهبود بخشد.
درمان شناختی – رفتاری
درمان شناختی – رفتاری نیز یکی از روشهای مؤثر برای درمان اختلال شخصیت نمایشی است. این درمان به افراد کمک میکند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم خود را شناسایی و اصلاح کنند.
درمان گروهی
درمان گروهی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی توصیه میشود، زیرا به آنها کمک میکند تا رفتارهای نمایشی و جلب توجه خود را کاهش دهند. بحث و تبادل نظر در گروه، به بهبود روابط بین فردی این افراد کمک میکند.
درمان دارویی
در برخی موارد، درمان دارویی نیز ممکن است برای کاهش علائم همراه (مانند اضطراب و افسردگی) مورد استفاده قرار گیرد. اما درمان دارویی به تنهایی برای درمان اختلال شخصیت نمایشی کافی نیست؛ بنابراین، رواندرمانی (بهویژه درمان شناختی – رفتاری) و درمان گروهی، رایجترین و مؤثرترین روشهای درمانی برای اختلال شخصیت نمایشی هستند. درمان دارویی نیز ممکن است در برخی موارد به عنوان درمان جانبی مورد استفاده قرار گیرد.
سخن پایانی
زندگی با اختلال شخصیت نمایشی میتواند چالش برانگیز باشد، اما با درمان مناسب، افراد مبتلا به این بیماری میتوانند فراموش کنند که رفتارها، افکار و احساسات خود را مدیریت کنند و زندگی سالم و پرباری داشته باشند
اگر شما یا کسی که میشناسید با اختلال شخصیت نمایشی دست و پنجه نرم کنید، از کمک گرفتن از یک متخصص سلامت روان واجد شرایط نترسید.