درون مغز ما حدود میلیاردها سلول عصبی به نام نورون وجود دارد. این سلولهای عصبی وظیفه انتقال و پردازش پیام‌های عصبی را برعهده دارند. نورون‌ها درواقع از یک جریان الکتریکی برای برقراری ارتباط بین یکدیگر استفاده می‌کنند.
این جریان الکتریکی با عنوان امواج مغزی نیز شناخته می‌گردد. در ادامه این مطلب با مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ همراه باشید تا بیشتر با امواج مغزی آشنا شویم.
امواج مغزی چیست؟
زمانی که شروع به حرکت یا فکر کردن می‌کنید. نورون‌ها پالس الکتریکی را بین خودشان آغاز می‌کنند. این فعالیت‌های الکتریکی در نهایت موجب به وجود آمدن امواج مغزی می‌شود. این فعالیت به حدی قوی است که حتی خارج از مغز نیز می‌توان آن را مشاهده کرد. هر امواج مغزی می‌تواند کارایی متفاوتی داشته باشد و به دلایل گوناگون ایجاد شود.
اگر زمانی که دچار امواج مغزی شده‌اید، یک الکترود روی سر شما قرار بگیرد، می‌توان به خوبی این امواج را تجزیه، تحلیل و بررسی کرد. وسیله‌ای که برای این کار مورد استفاده قرار می‌گیرد، الکتروانسفاگالونی نام دارد.
امواج مغزی براساس کارایی و طول موج به انواع گوناگونی تقسیم شده‌اند که هر کدام از آن‌ها بیانگر یک فعالیت یا موضوع خاص است.
انواع امواج مغزی
به طور کلی ۵ نوع از امواج مغزی مهم در مغز انسان وجود دارد که عبارتند از آلفا، بتا، تتا، دلتا و گاما. مغز انسان می‌تواند بسته به فعالیت و روحیات خود این امواج را تغییر دهد.
به معنای ساده‌تر مطالعات اخیر دانشمندان در سال‌های اخیر نشان داده است که هر فکر، احساس، تفکر و یا عملکرد انسان می‌تواند روی فرکانس این امواج مغزی تاثیر بگذارد.
به عنوان مثال شما می‌توانید امواج مغزی خود را با استفاده از مدیتیشن یا موسیقی تغییر دهید. در ادامه یا معنا و مفهوم هر کدام از امواج مغزی بیشتر آشنا خواهیم شد.
۱-امواج مغزی گاما
فرکانس: ۳۲ _۱۰۰ هرتز
این امواج باعث می‌شوند تا شما در زمان بیداری تمرکز و آگاهی بیشتری نسبت به محیط اطراف خود داشته باشید. این امواج تاثیر زیادی روی پردازش ذهنی دارد و کمک می‌کند تا شما درک بهتری از واقعیت داشته باشید.
این امواج همچنین نقش مهمی در مرحله REM خواب ایجاد می‌کنند و فعالیت چشم‌ها در این مرحله را کنترل می‌کنند. با استفاده از مراقبه می‌توان فعالیت مغز در این امواج را بیشتر کرد.
۲- امواج مغزی بتا
فرکانس: ۱۳ _ ۳۲ هرتز
یکی از مهم‌ترین فرکانس‌هایی که در طول روز بیشترین امواج مغزی را روی ذهن ایجاد می‌کند، امواج بتا است. این امواج در بیداری کامل رخ می‌دهد.
به عنوان مثال زمانی که شما در حال مطالعه این مطلب هستید، درواقع نورون‌های شما در حال دریافت امواج مغزی بتا هستند. زمانی که این امواج مغزی در ذهن فعال باشد، به این معنی است که ذهن شما ضمیر ناخودآگاه را از دسترس خارج کرده و اکنون ضمیر خودآگاه را در اختیار و کنترل دارد.
به معنای ساده‌تر، ذهن شما در حال تمرکز روی یک موضوع خاص است. در چنین حالتی، مغز شما بیشتر روی فعالیت‌های نیم کره چپ تمرکز می‌کند. احساساتی مانند ترس، خشم، خشتگی، شادابی و ناراحتی همه با این امواج ملموس‌تر هستند.
۳- امواج مغزی آلفا
فرکانس: ۸ _ ۱۳ هرتز
حتما برای شما هم پیش آمده که در زمان‌هایی در روز، در یک حالت آرامش کامل ذهنی، روحی و جسمی هستید. به طور معمول بیشترین زمانی که این حس را تجربه می‌کنید، قبل از رفتن به خواب و بعد از زمان بیداری است.
زمانی که شما این حالت را تجربه می‌کنید به این معنی است که امواج مغزی آلفا، در ذهن شما جریان دارد. این جریان حالتی بسیار زودگذر و کوتاه داشته و طول فرکانس آن نصف زمانی است که در بیداری کامل هستید.
این وضعیت یکی از آرامش‌بخش‌ترین و بهترین حالات درونی است که می‌تواند برای انسان رخ دهد. در این حالت، استرس در کمترین سطح خود قرار داد. برای پیدا کردن این حالت می‌توانید از موسیقی‌های بیکلام، دعا، مراقبه، مدیتیشن و هیپنوتیزم درمانی استفاده کنید.
۴- امواج مغزی تتا
فرکانس: ۴ _ ۸ هرتز
حالت تتا زمانی رخ می‌دهد که شما در ساعات اولیه رفتن به خواب هستید. درواقع زمانی که شما برای رفتن به خواب آماده می‌شوید، مغز شما از حالت آلفا روی تتا قرار می‌گیرد.
این حالت بهترین زمان برای بهبود بینش و خلاقیت است. در این حالت، فرد از یک آرامش نسبی برخوردار است که باعث ایجاد یک تجربه احساسی می‌گردد.
۵- امواج مغزی دلتا
فرکانس: ۵.۰ _ ۴ هرتز
این موج مغزی، عمیق‌ترین حالت و موج مغزی در ذهن است. در این حالت فرکانس زیر ۴ سیکل در ثانیه است. زمانی بدن در این حالت قرار می‌گیرد که وارد خواب عمیق شده است.
درواقع در این حالت ذهن ضمیر کنترل ضمیر خودآگاه را به طور کامل از دست داده و ضمیر ناخودآگاه انسان کنترل بدن را به دست گرفته است. البته با هیپنوتیزم درمانی عمیق نیز می‌توان این حالت ذهنی را ایجاد کرد.
این حالت ذهنی که معمولا در خواب شبانه ما فعال می‌گردد، وضعیت جسمانی فرد را بهبود می‌بخشد و به رشد هورمون رشد کمک بسیاری می‌کند. همچنین بدن را از لحاظ جسمانی و ذهنی در یک حالت ریکاوری قرار می‌دهد.
تاثیر ارامش بر امواج مغزی چیست؟
عوامل بسیاری زیادی وجود دارد که می‌تواند تاثیر بسیار مستقیمی روی امواج مغزی داشته باشد که یکی از آن‌ها آرامش است. به عبارت دیگر اگر انسان در حالت آلفا و دلتا، یعنی زمان رفتن به خواب، آرامش نداشته باشد و افکار ناآرام و منفی بسیاری داشته باشد، در طول آلفا و بتا، زمان بیداری و بعد از خواب نیز این احساس را همچنان همراه خود دارد. حتی شدت این احساس نیز می‌تواند بسیار شدیدتر باشد.
این موضوع به این دلیل رخ می‌دهد که انسان در حالت آلفا در بالاترین حس تلقین پذیری خود قرار دارد. زمانی که در این حالت زمانی که تمام احساسات منفی خود را به ضمیر ناخودآگاه خود وارد می‌کند، باعث می‌شود که زمان خواب و بعد از آن نیز احساس خوش آیندی نداشته باشد.
به همین دلیل است که گاهی افراد بعد از ۱۵ ساعت خوابیدن نیز همچنان احساس خستگی دارند و برخی نیز با ۳ ساعت استراحت، حس خوش‌آیندی را در خود احساس می‌کنند.
کلام پایانی
در این مقاله به این سوال مهم پاسخ دادیم که امواج مغزی چیست و با انواع آن‌ها آشنا شدیم. امواج مغزی ذهن درواقع نتیجه فعالیت‌های نورون‌های مغز در طول شبانه روز و احساسات و ادراکی هستند که از بدن ما دریافت می‌کنند.
شناسایی و آشنایی با این امواج مغزی به داشنمندان و محققان کمک می‌کند، تا بتوانند بهتر اختلالات و مشکلات روحی و روانی فرد را شناسایی کرده و با شناخت بهتر آن‌ها به درمان و رفع آن بپردازند.
سوالات متداول
امواج مغزی چیست؟
امواج مغزی، همان فعالیت‌هایی است که نورون‌ها و سلولهای عصبی مغز درون ذهن انسان انجام می‌دهند. درواقع هرچقدر که قدرت امواج مغز بالاتر باشد، نشان دهنده این است که نورون‌ها در حال فعالیت در مغز هستند. تمامی افکار، احساسات و تفکرات ما در طول روز می‌تواند روی این امواج تاثیر مستقیم بگذارد.
امواج مغزی چند نوع هستند؟
امواج مغزی به طور معمول دارای ۵ حالت ذهنی به نام گاما، آلفا، بتا، دلتا و تتا هستند.
