در دنیای نمایش، بازیگران برای جلب توجه تماشاگران، احساسات خود را به شدت بروز می‌دهند و گاه رفتارهایی غیرمعمول از خود نشان می‌دهند، اما اگر این رفتارها در دنیای واقعی و در تعاملات روزمره فردی رخ دهد، می‌تواند نشانه‌ای از اختلال شخصیت نمایشی باشد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، با حضور پرشور و نمایشی خود، به دنبال جلب توجه دیگران هستند. آنها به طور مداوم خود را مورد توجه قرار می‌دهند و رفتارهای دراماتیکی از خود اجرا می‌کنند. این افراد ممکن است در روابطشان ناپایدار و پریشان باشند و به سختی تعهد‌های بلندمدت را حفظ کنند.
در این مطلب از مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ به بررسی علائم اختلال شخصیت نمایشی، علل، تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder) که به مخفف HPD و هیستریونیک نیز شناخته می‌شود.
یکی از اختلالات شخصیتی است که با الگوی رفتاری بی‌ثبات، نیاز پیش از اندازه به توجه و تأثیر بالای احساسات بر روابط اجتماعی مشخص می‌شود.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است به طور مداوم به دنبال تأیید و توجه دیگران باشند، احساسات خود را به شدت بیان کنند و رفتارهای نمایشی و دراماتیکی از خود نشان دهند.
این افراد معمولاً دارای روابط ناپایدار و پریشان هستند، و ممکن است به سختی تعهد‌های بلندمدت را حفظ کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً عزت نفس آنها به تأیید دیگران بستگی دارد و از احساس واقعی خود ارزشمندی ناشی نمی‌شود. آنها تمایل زیادی برای جلب توجه دارند و اغلب برای جلب توجه رفتاری چشمگیر یا نامناسب دارند. این افراد اغلب متوجه نمی‌شوند که رفتار و طرز تفکر آنها ممکن است مشکل‌ساز باشد.
اختلال شخصیت هیستریونیک یکی از گروهی از شرایط به نام اختلالات شخصیت «خوشه B» است که شامل رفتار نمایشی و نامنظم است. این اختلال با علائمی مانند تمایل به جلب توجه، احساسات سطحی و ناپایدار، و رفتارهای جنسی نامناسب مشخص می‌شود.
اختلال شخصیت نمایشی (هیستریونیک) چه کسانی را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ زندگی خود دچار این اختلال می‌شوند.
زنان و افرادی که در بدو تولد به آنها جنسیت زن اختصاص داده می‌شود (AFAB) بیشتر از مردان و افرادی که در بدو تولد به آنها جنسیت مرد اختصاص داده شده است (AMAB) با اختلال شخصیت هیستریونیک تشخیص داده می‌شوند. با این حال، محققان فکر می‌کنند که مردان و افراد AMAB ممکن است کمتر تشخیص داده شوند.
درمان HPD معمولاً شامل مشاوره روانشناختی و در برخی موارد داروهای روانپزشکی است. اهمیت شناخت این اختلال، تأثیرات آن بر زندگی فرد و ارتباطات او، و ارائه مراقبت‌های مناسب برای بهبود وضعیت افراد مبتلا به HPD بسیار حائز اهمیت است.
اختلال شخصیت هیستریونیک چقدر شایع است؟
بر اساس شواهد موجود: اختلال شخصیت هیستریونیک نسبتاً شایع است و تخمین زده می‌شود که حدود ۲-۳ درصد از جمعیت عمومی به آن مبتلا هستند.
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
ویژگی اصلی ویژگی شخصیت نمایشی نشان دادن احساسات و جنسیت بیش از حد از حد و سطحی برای جلب توجه به خود است.
افراد مبتلا به این موضوع دچار اختلال می‌شوند، به طور مداوم به توجه و توجه دیگران هستند و رفتارهای خود را برای جلب توجه به خود انجام می‌دهند. آنها می‌توانند تصمیم‌گیری کنند و بیش از حد مسائل خود را به طور حد و سطحی نشان دهند تا توجه دیگران را به خود جلب کنند.
افراد مبتلا به این اختلال ممکن است:
– وقتی در مرکز توجه نیستند، احساس قدردانی یا افسردگی کنند.
افراد مبتلا به شخصیت‌های نمایشی ممکن است احساسات کم عمق و پراکنده‌ای داشته باشند.
از نظر احساسی بسیار بیانگر و نمایشی عمل می‌کنند، به گونه‌ای که ممکن است تا حدی باشد که دوستان و خانواده را در جمع شرمنده کنند.
– دائماً جذاب باشند.
– بیش از حد به ظاهر فیزیکی خود اهمیت دهند و از ظاهر خود برای جلب توجه استفاده کنند.
– با بسیاری از افرادی که ملاقات می‌کنند، رفتار جنسی نامناسبی داشته باشند، حتی زمانی که از نظر جنسی جذب آنها نشده‌اند.
– به طرز چشمگیری صحبت کنند و نظرات قوی را بیان کنند، اما با حقایق یا جزئیات کمی برای حمایت از نظرات آنها.
– ساده لوح باشند و به راحتی تحت تأثیر دیگران، به ویژه از افرادی که آنها را تحسین می‌کنند، قرار بگیرند.
– فکر کنند که روابط آنها با دیگران نزدیک‌تر از آنچه که معمولاً هستند است.
– در حفظ روابط مشکل داشته باشند و اغلب در تعامل با دیگران جعلی یا سطحی به نظر برسند.
– خیلی راحت خسته یا ناامید شوند.
– به طور مداوم به دنبال اطمینان یا تأیید باشند.
چه چیزی باعث اختلال شخصیت هیستریونیک می‌شود؟
تحقیقات نشان می دهد که اختلالات شخصیتی نمایشی به طور قابل توجهی نادیده گرفته شده است، و عوامل مختلفی در پیدایش آنها نقش دارند:
- ژنتیک:
اختلال شخصیت هیستریونیک اغلب الگوهای خانوادگی را نشان می دهد که به گفته محققان، یک پیوند ژنتیکی جدی را نشان می دهد.
- تجربه های آسیب را در دوران کودکی:
تجارب دوران کودکی، مانند سوء استفاده یا از دست دادن یکی از اعضای خانواده، می تواند اثرات پایداری در بزرگسالی داشته باشد که به طور جدی با اختلالات شخصیتی درهم می آمیزد.
- شیوه های فرزندپروری:
محیط تربیتی نقش تعیین کننده ای دارد. کودکانی که در محیط های فاقد ساختار، کنترل بیش از حد یا ناسازگاری بزرگ شده اند ممکن است مستعد ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی باشند.
علاوه بر این، والدینی که رفتارهای نمایشی، نامنظم، گریزان یا نامناسب از خود نشان می دهند ممکن است به طور ناخواسته آسیب پذیری فرزندان خود را در برابر این اختلال افزایش دهند.
برخی از محققان پیشنهاد می کنند که تیرگی روابط والدین و فرزند ممکن است به کاهش عزت نفس در افراد مبتلا به این اختلال کمک کند.
اختلال شخصیت نمایشی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
شخصیت در طول دوران کودکی و نوجوانی تحت رشد مداوم قرار می گیرد. با توجه به این تکامل مداوم، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی معمولاً تا رسیدن به سن ۱۸ سالگی از تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک در افراد خودداری می کنند.
افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی ممکن است هیچ مشکلی را در رفتار خود تشخیص ندهند و ممکن است برای شرایطی مانند اضطراب یا افسردگی ناشی از چالش هایی مانند طلاق یا مشکلات رابطه‌ای خود به دنبال کمک باشند.
هنگامی که متخصصان سلامت روان به اختلال شخصیت هیستریونیک در یک فرد مشکوک می شوند، به ارزیابی با سؤالات به او نزدیک می شود تا اطلاعاتی در مورد تاریخچه، روابط، تجربیات کاری، آزمایش واقعیت و کنترل تکانه فرد جمع آوری کند.
با توجه به اینکه افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است به طور کامل از رفتارهای خود آگاه نباشند، متخصصان سلامت روان ممکن است از خانواده و دوستان فرد نیز نظر بگیرند.
تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک بر اساس معیارهای مشخص شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا است.
برای دریافت تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک، یک فرد باید حداقل پنج مورد از رفتارهای مداوم زیر را نشان دهد:
- زمانی که در مرکز توجه نباشد بسیار مضطرب می شود.
- درگیر رفتارهای اغوا کننده یا تحریک آمیز می شود.
- احساسات سطحی و به سرعت در حال تغییر را نشان می دهد.
- از ظاهر برای جلب توجه استفاده می کند.
- به شیوه ای مبهم و امپرسیونیستی ارتباط برقرار می کند.
- احساسات نمایشی یا اغراق آمیز را نشان می دهد.
- به راحتی تحت تاثیر دیگران (قابل پیشنهاد).
روابط را صمیمانه تر از آنچه واقعا هستند درک می کند.
اختلال شخصیت هیستریونیک چگونه درمان می‌شود؟
در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک (HPD) ممکن است رفتارهای خود را درک نکنند.
آنها اغلب احساسات خود را اغراق آمیز می کنند، از روال عادی بدشان می آید و پیروی از یک برنامه درمانی را چالش برانگیز می دانند.
با این حال، زمانی که پریشانی، مانند افسردگی مرتبط با از دست دادن یا شکست در رابطه، یا سایر مسائل شناختی و رفتاری، طاقت‌فرسا شود، ممکن است به دنبال کمک باشند.
روان درمانی که معمولاً به عنوان گفتگو درمانی شناخته می شود، معمولاً درمان ارجح برای اختلال شخصیت هیستریونیک و سایر اختلالات شخصیت است.
هدف اصلی درمان کمک به افراد در درک انگیزه‌ها و ترس‌های نهفته در افکار و رفتارهایشان و تقویت تعاملات مثبت بیشتر با دیگران است.
رویکردهای روان درمانی برای اختلال شخصیت هیستریونیک
گروه درمانی
گروه درمانی شامل افراد می شود که تحت هدایت یک درمانگر ملاقات می کنند تا به طور جمعی مسائل خود را مورد بحث و بررسی قرار دهند. برای افراد مبتلا به HPD، گروه درمانی، به ویژه با همسالانی که دارای HPD هستند، می تواند در تشخیص رفتارهای آنها که در دیگران منعکس شده است، مفید باشد.
روان درمانی روان پویا
این درمان به ریشه های روانی پریشانی عاطفی می پردازد. با تأمل و بررسی الگوهای مشکل ساز روابط، افراد می توانند بینشی از زندگی خود به دست آورند.
روان درمانی حمایتی
هدف روان درمانی حمایتی کاهش علائم، افزایش عزت نفس و بهبود مهارت های مقابله ای است. این شامل بررسی واکنش‌های احساسی، رفتارها و روابط است.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
CBT یک درمان ساختار یافته و هدف گرا است که بر افکار و رفتارها تمرکز دارد. با شناسایی و اصلاح الگوها و رفتارهای فکری منفی، افراد می توانند عادات و الگوهای فکری سالم تری ایجاد کنند.
در حالی که هیچ داروی خاصی برای درمان اختلالات شخصیتی وجود ندارد، داروها می توانند به مدیریت افسردگی و اضطراب مرتبط کمک کنند. پرداختن به این شرایط می تواند درمان اختلال شخصیت هیستریونیک را تسهیل کند.
آیا می‌توان از اختلال شخصیت نمایشی (هیستریونیک) پیشگیری کرد؟
اختلال شخصیت هیستریونیک یک اختلال روانی است که با رفتارهای توجه طلبانه و احساسی مشخص می‌شود. اگرچه این اختلال به طور کلی قابل پیشگیری نیست، اما درمان می‌تواند به افراد مستعد کمک کند تا راهکارهای مؤثرتری برای مدیریت رفتارها، افکار و موقعیت‌های محرک بیاموزند.
درمان اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً شامل درمان روانشناختی مانند درمان شناختی – رفتاری و درمان گروهی است.
این درمان‌ها به بیماران کمک می‌کنند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم را شناسایی و اصلاح کنند و مهارت‌های مقابله‌ای مناسب را بیاموزند.
همچنین در برخی موارد، داروهای ضد افسردگی یا آرام بخش‌ها ممکن است برای کنترل برخی از علائم این اختلال تجویز شوند. اما درمان دارویی به تنهایی کافی نیست و باید همراه با درمان روانشناختی باشد.
عوارض احتمالی اختلال شخصیت هیستریونیک چیست؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک (HPD) در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به:
– افسردگی
– اختلالات مصرف مواد
– اختلال علائم جسمی
– حملات پانیک
– اختلالات تبدیلی
رفتارهای توجه طلبی شدید در افراد مبتلا به HPD ممکن است شامل:
– تهدیدات و اقدامات مکرر خودکشی
این رفتارها ناشی از نیاز شدید این افراد به توجه و تأیید دیگران است.
درمان این اختلال معمولاً شامل:
– درمان روانشناختی مانند درمان شناختی – رفتاری و درمان گروهی
– این درمان‌ها به بیماران کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم را شناسایی و اصلاح کنند
– در برخی موارد داروهای ضد افسردگی یا آرام بخش‌ها نیز تجویز می‌شوند
– اما درمان دارویی به تنهایی کافی نیست و باید همراه با درمان روانشناختی باشد
سخن پایانی
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک یک وضعیت سلامت روان است که با علائمی مانند توجه طلبی، احساسات شدید و ناپایدار، و رفتارهای نمایشی مشخص می‌شود.
مانند سایر اختلالات سلامت روان، دریافت کمک به موقع می‌تواند به کاهش اختلالات زندگی فرد کمک کند. متخصصان سلامت روان می‌توانند برنامه‌های درمانی مناسبی را ارائه دهند که به فرد در مدیریت افکار و رفتارهایش کمک کند.
اعضای خانواده افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک اغلب استرس، افسردگی، احساس غم و انزوا را تحمل می کنند. بنابراین، برای آنها بسیار مهم است که سلامت روانی خود را در اولویت قرار دهند و در صورت لزوم به دنبال کمک باشند.
