در بیشتر مواقع احساس گناه می‌کردم در آن زمان به هر مسئله یا تصویر ذهنی بیش از اندازه فکر می‌کردم با ضربان قلب شدید از خواب بیدار می‌شدم و به سختی می‌خوابیدم.
تفکر منطقی در OCD زیاد اتفاق می‌افتد وقتی که مغزتان بخواهد شما را متقاعد کند که آدم بدی هستید و عزت نفس شما را دائم سرکوب می‌کند.
تصورهای ذهنی شواهد زیادی در اختیار شما می‌گذارند تا را به احساس عذاب وجدان و گناه وادار کند و در مقابله با آن بی‌دفاع هستید و این اختلال اضطرابی واقعاً ترسناک و دلهره آوری است.
اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) که وضعیت سلامت روانی است که افراد را در هر سن و زمینه‌ای تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تخمین زده می‌شود که در سراسر جهان، حدود ۱-۳٪ از جمعیت با OCD زندگی می‌کنند. با این حال، نرخ شیوع می‌تواند در کشورهای مختلف و جمعیت متفاوت باشد.
در ایران، شیوع OCD در بین بزرگسالان حدود ۰.۸-۱.۱ درصد گزارش شده است.
در میان جمعیت ایران، OCD هم مردان و هم زنان را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علاوه بر این، علائم OCD معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود، اگرچه ممکن است در دوران کودکی نیز شروع شود.
توجه به این نکته مهم است که این آمار بر اساس برآوردهای کلی است و ممکن است نماینده کل جمعیت نباشد.
اگر شما یا شخصی که می‌شناسید علائم OCD را تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود از یک متخصص سلامت روان کمک حرفه‌ای بگیرید.
آنها می‌توانند تشخیص مناسب، گزینه‌های درمانی و پشتیبانی متناسب با شرایط فردی را ارائه دهند.
در این مطلب از مجله تخصصی برین مگ قصد داریم درباره علت، درمان و تشخیص اختلال اضطراب وسواسی با شما صحبت کنیم.
اختلال اضطراب وسواسی چیست؟
یک وضعیت سلامت روانی است که با الگویی از افکار و ترس‌های ناخواسته (وسواس) آن را می‌شناسند که منجر به رفتارهای تکراری (اجبار) می‌شود.
افراد مبتلا به OCD اغلب پریشانی و اضطراب قابل توجهی را تجربه می‌کنند که در فعالیت‌های روزانه آنها اختلال ایجاد می‌کند.
در حالی که ممکن است سعی کنند وسواس‌های خود را نادیده بگیرند یا متوقف کنند، انجام این کار در واقع می‌تواند پریشانی و اضطراب آنها را افزایش دهد.
افراد در هر سنی می‌توانند به اختلال اضطراب وسواسی مبتلا شوند همچنین کودکان، نوجوانان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد.
این یک اختلال شایع است و اکثر افراد تا سن ۱۹ سالگی به OCD مبتلا می‌شوند با این حال، شایان ذکر است که OCD همچنین می‌تواند بعد از ۳۵ سالگی شروع شود.
وسواس‌هایی که افراد مبتلا به OCD تجربه می‌کنند غیرمنطقی است و می‌تواند باعث اضطراب شدید شود
توجه به این نکته مهم است که OCD یک بیماری مزمن است و علائم می‌تواند به طور قابل توجهی با تعاملات اجتماعی و کارهای روزانه تداخل داشته باشد با این حال، درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به OCD کمک کند.
برخی از وسواس‌های رایج عبارتند از ترس از آلودگی، ترس از آسیب رساندن به خود یا دیگران، و نیاز به تقارن یا نظم. اجبار ممکن است شامل تمیز کردن یا شستن بیش از حد دست‌ها، بررسی رفتارها و تکرار برخی اعمال یا عبارات باشد.
OCD می‌تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد تأثیر بگذارد و باعث ناراحتی، اضطراب و تداخل در کار، مدرسه و روابط شود. تخمین زده می‌شود که حدود ۱-۲ درصد از جمعیت در سراسر جهان مبتلا به OCD هستند و می‌تواند افراد در هر سن، جنسیت و پیشینه را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم وسواس فکری
وسواس یک علامت کلیدی اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) است و با افکار، تصاویر یا تکانه‌های تکرار شونده، ناخواسته و مزاحم مشخص می‌شود که باعث اضطراب یا پریشانی قابل توجهی می‌شود.
بعضی از علائم رایج وسواس‌های فکری عبارتند از:
- ترس از آلودگی: این شامل ترس بیش از حد از میکروب، کثیفی یا بیماری است و ممکن است منجر به تمیز کردن یا شستن بیش از حد دست شود.
- ترس از آسیب: این شامل ترس بیش از حد از آسیب به خود یا دیگران است و ممکن است به بررسی رفتارها یا اجتناب از موقعیت‌های خاص منجر شود.
- نیاز به تقارن یا نظم: این شامل نیاز شدید به چیدمان چیزها به شیوه‌ای خاص است و ممکن است منجر به رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی شود.
- افکار جنسی ناخواسته یا خشونت آمیز: این شامل افکار یا تصاویر مزاحم است که ماهیت جنسی یا خشونت آمیز دارند و ممکن است باعث ناراحتی قابل توجهی شوند.
- خرافات: این شامل اعتقاد به خرافات یا مناسک خاصی است و ممکن است منجر به رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی شود.
توجه به این نکته مهم است که همه کسانی که وسواس را تجربه می‌کنند، OCD ندارند.
وسواس همچنین می‌تواند نشانه سایر اختلالات سلامت روان مانند اختلالات اضطرابی یا افسردگی باشد.
اگر شما یا شخصی که می‌شناسید علائم وسواس را تجربه می‌کند، مهم است که به دنبال کمک حرفه‌ای باشید.
یک متخصص سلامت روان می‌تواند به تعیین علت زمینه‌ای وسواس و ارائه درمان مناسب کمک کند.
سایر علائم اختلال وسواسی
اجبارها: اینها رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری هستند که افراد در پاسخ به وسواس فکری خود مجبور به انجام آنها می‌شوند.
اجبار اغلب در تلاش برای کاهش اضطراب یا جلوگیری از یک نتیجه ترسناک انجام می‌شود. اجبارهای رایج شامل تمیز کردن یا شستن بیش از حد دست‌ها، بررسی رفتارها و تکرار برخی اعمال یا عبارات است.
کمال گرایی: افراد مبتلا به OCD ممکن است نیاز شدیدی به کمال گرایی داشته باشند و ممکن است زمان زیادی را صرف انجام وظایف خود کنند تا مطمئن شوند که آنها به خوبی انجام می‌شوند.
احتکار: برخی از افراد مبتلا به OCD ممکن است تمایل به احتکار اقلام داشته باشند، حتی اگر کاربرد عملی یا ارزشی نداشته باشند.
اجتناب: افراد مبتلا به OCD ممکن است از موقعیت‌ها یا اشیایی که باعث وسواس یا اجبار آنها می‌شود اجتناب کنند. این می‌تواند با زندگی روزمره تداخل داشته باشد و منجر به انزوای اجتماعی شود.
پریشانی: OCD می‌تواند باعث ناراحتی قابل توجهی شود و در کار، مدرسه و روابط تداخل ایجاد کند.
وسواس‌ها و اجبارهای مرتبط با OCD می‌تواند زمان بر باشد و اغلب چندین ساعت در روز طول می‌کشد.
عوامل خطر اختلال اضطراب وسواسی
بعضی از عوامل خطر OCD عبارتند از:
- سابقه خانوادگی. داشتن پدر و مادر یا سایر اعضای خانواده مبتلا به این اختلال می‌تواند خطر ابتلا به OCD را در شما تا ۵۰ درصد افزایش دهد.
- سن و جنس. اختلال اضطراب وسواسی معمولاً زمانی شروع می‌شود که شما یک نوجوان یا جوان هستید.
- ژنتیک. تحقیقات نشان می‌دهد که ژن‌ها ممکن است در برخی موارد در ایجاد OCD نقش داشته باشند. این عارضه معمولاً در خانواده‌ها ایجاد می‌شود.
- وجود سایر شرایط سلامت روان. OCD اغلب در افرادی رخ می‌دهد که دارای سایر اختلالات اضطرابی هستند.
- حوادث زندگی و استرس. رویدادهای استرس‌زای زندگی مانند سوء استفاده، مرگ یکی از عزیزان یا مسائل مربوط به رابطه می‌توانند باعث OCD شوند.
- بارداری و پس از زایمان. زنان ممکن است علائم OCD را در دوران بارداری یا پس از زایمان تجربه کنند
رفتار آموخته شده ترس‌های وسواسی و رفتارهای اجباری را می‌توان از تماشای اعضای خانواده آموخت یا به‌مرورزمان در موقعیت‌های خانه آموخت.
چه گونه اختلال وسواس فکری بر فعالیت‌های روز مره با اثر می‌گذارد؟
اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره افراد داشته باشد. برخی از راه‌هایی که OCD می‌تواند بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد عبارتند از:
- کیفیت زندگی: OCD می‌تواند باعث ناراحتی قابل توجهی شود و در تعامل اجتماعی اختلال ایجاد کند.
- مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره: OCD می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره مانند خوردن، نوشیدن، خرید یا خواندن را برای افراد دشوار کند. برخی از افراد ممکن است خانه‌نشین شوند.
- آسیب فیزیکی ناشی از اجبار: اجبار می‌تواند باعث آسیب فیزیکی مانند خونریزی و پوست قرمز.
- خاتمه: برخی از زنان مبتلا به OCD ممکن است احساس کنند که چاره‌ای جز سقط جنین به دلیل OCD ندارند.
- زندگی اجتماعی و روابط خانوادگی : OCD می‌تواند زندگی اجتماعی فرد و به ویژه روابط خانوادگی را تحت تأثیر قرار دهد.
- اجبارهای وقت گیر: تکرار اجبارها می‌تواند زمان زیادی را به خود اختصاص دهد و افراد مبتلا به OCD ممکن است از موقعیت‌های خاصی که باعث تحریک OCD آنها می‌شود اجتناب کنند.
این می‌تواند به این معنی باشد که آنها نمی‌توانند سر کار بروند، خانواده و دوستان خود را ببینند، بیرون غذا بخورند یا حتی بیرون بروند.
- تأثیر بر تمرکز: افکار وسواسی می‌توانند تمرکز را سخت کنند.
تشخیص اختلال وسواس اجباری
تشخیص اختلال اضطراب وسواسی معمولاً شامل یک ارزیابی جامع توسط یک متخصص سلامت روان مانند روانپزشک یا مشاوره درمانی است.
بررسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه فیزیکی: این آزمایش برای رد هر گونه بیماری زمینه‌ای که ممکن است باعث ایجاد علائم شود انجام می‌شود.
- ارزیابی روان‌شناختی: این شامل بحث در مورد علائم، افکار و رفتارها با یک متخصص سلامت روان است. متخصص ممکن است از پرسش‌نامه‌های استاندارد برای ارزیابی شدت علائم استفاده کند.
- معیارهای تشخیصی: متخصص سلامت روان از معیارهای مشخص شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) برای تعیین اینکه آیا علائم با معیارهای OCD مطابقت دارند استفاده می‌کند.
- تشخیص افتراقی: متخصص سلامت روان سایر شرایط سلامت روان را که ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی یا سایر اختلالات طیف وسواس فکری – اجباری را نیز در نظر می‌گیرد.
توجه به این نکته ضروری است که OCD می‌تواند یک اختلال پیچیده برای تشخیص باشد و ممکن است برای رسیدن به یک تشخیص دقیق زمان ببرد.
با این حال، با تشخیص و درمان مناسب، افراد مبتلا به OCD می‌توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
درمان ها
درمان اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) معمولاً شامل ترکیبی از درمان و گاهی اوقات دارو است. در اینجا دو رویکرد متداول استفاده می‌شود:
درمان شناختی رفتاری (CBT): CBT یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای OCD در نظر گرفته می‌شود.
بر تغییر افکار (شناخت‌ها) و رفتارهایی که به علائم OCD کمک می‌کنند تمرکز دارد.
به طور خاص، پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP) یک جزء کلیدی CBT برای OCD است.
ERP شامل قرار گیری تدریجی خود در موقعیت‌ها یا افکاری است که باعث ایجاد افکار وسواسی می‌شود و سپس از درگیر شدن در رفتارهای اجباری مرتبط خودداری می‌کند.
این فرایند به افراد کمک می‌کند تا بیاموزند که اضطراب ناشی از وسواس‌های خود را بدون توسل به اجبار تحمل کنند.
دارو: برای کمک به مدیریت علائم OCD می‌توان داروها را تجویز کرد.
رایج‌ترین داروهایی که برای OCD تجویز می‌شوند، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند که نوعی ضد افسردگی هستند.
نمونه‌هایی از SSRI که معمولاً برای درمان OCD استفاده می‌شوند عبارتند از فلوکستین، سرترالین و فلووکسامین.
این داروها با تغییر تعادل سروتونین در مغز عمل می‌کنند که می‌تواند به کاهش دفعات و شدت افکار وسواسی و رفتارهای اجباری کمک کند.
توجه به این نکته مهم است که دارو به تنهایی معمولاً خط اول درمان OCD محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند در ترکیب با درمان مفید باشد. در برخی موارد، ترکیبی از درمان و دارو موثرترین رویکرد است.
توصیه می‌شود با یک متخصص سلامت روان که در درمان OCD تخصص دارد، برای ایجاد یک برنامه درمانی شخصی کار کنید.
آنها می‌توانند علائم شما را ارزیابی کنند، تشخیص مناسب ارائه دهند و شما را از طریق مناسب‌ترین گزینه‌های درمانی برای نیازهای خاص شما راهنمایی کنند.
درمان خانگی اختلال وسواس فکری جبری
در حالی که کمک حرفه‌ای برای درمان مؤثر اختلال وسواس فکری – اجباری (OCD) ضروری است،
برخی از استراتژی‌های خودیاری وجود دارد که می‌توانید در خانه برای تکمیل درمان خود از آنها استفاده کنید.
در اینجا چند تکنیک وجود دارد که می‌توانید آنها را امتحان کنید:
درباره OCD بیاموزید: خود را در مورد OCD آموزش دهید. ماهیت وسواس‌ها و اجبارها و همچنین مکانیسم‌های زمینه‌ای این اختلال را درک کنید.
دانش می‌تواند به شما کمک کند علائم خود را بهتر کنترل کنید و برای بهبودی تلاش کنید.
تکنیک‌های تمدد اعصاب را تمرین کنید: در تمرینات تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، آرام سازی پیش‌رونده عضلانی یا مدیتیشن ذهن آگاهی شرکت کنید.
این تکنیک‌ها می‌توانند به کاهش سطح اضطراب و استرس که اغلب با علائم OCD مرتبط هستند، کمک کنند.
افکار خود را زیر نظر بگیرید و به چالش بکشید: یک دفترچه یادداشت برای ردیابی وسواس‌ها و اجبارهایی که آنها ایجاد می‌کنند داشته باشید.
این به شما کمک می‌کند الگوها را شناسایی کنید و محرک‌های خود را بهتر درک کنید.
هنگامی که از افکار خود آگاه شدید، اعتبار آنها را با زیر سؤال و جواب از خود شواهد موافق و مخالف را به چالش بکشید.
محدود کردن رفتارهای چک کردن: اگر اجباری در ارتباط با چک کردن دارید، سعی کنید آنها را به یک بازه زمانی خاص محدود کنید.
به‌عنوان‌مثال، می‌توانید یک «زمان بررسی» در طول روز تعیین کنید و در برابر اصرار برای بررسی خارج از آن دوره تعیین‌شده مقاومت کنید.
به تدریج، سعی کنید دفعات بررسی را در طول زمان کاهش دهید.
اهداف واقع‌بینانه تعیین کنید: با کاهش تدریجی زمانی که صرف رفتارهای اجباری خود می‌کنید به جای تلاش برای حذف کامل آنها شروع کنید.
اهداف کوچک و قابل دستیابی را تعیین کنید تا به تدریج تأثیر OCD بر زندگی روزمره خود را کاهش دهید.
به دنبال حمایت باشید: با دوستان قابل اعتماد یا اعضای خانواده در مورد مشکلات خود با OCD صحبت کنید. داشتن یک شبکه حمایتی می‌تواند حمایت عاطفی و تشویق شما را در طول سفر بهبودی شما فراهم کند.
به یاد داشته باشید که راهبردهای خودیاری ممکن است برای بهبود کامل علائم OCD کافی نباشد.
اکیداً توصیه می‌شود با یک متخصص بهداشت روان مانند یک درمانگر یا روانپزشک مشورت کنید که می‌تواند درمان شخصی را برای شما ارائه دهد و از سفر شما به سمت بهبودی حمایت کند.
جمع بندی
اختلال وسواس اجباری OCD یک وضعیت سلامت روان است که با افکار، ایده‌ها یا احساسات تکرار شونده، ناخواسته و ناخواسته به نام وسواس، و رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری به نام اجبار مشخص می‌شود.
این وسواس‌ها و اجبارها می‌تواند زمان قابل توجهی را صرف کند و باعث ناراحتی شود و انجام زندگی روزمره را برای افراد دشوار کند.
وسواس‌ها معمولاً افکار، تصاویر یا تمایلات مزاحم و ناخواسته‌ای هستند که باعث ایجاد اضطراب یا پریشانی می‌شوند.
وسواس‌های رایج عبارتند از ترس از آلودگی، شک در انجام وظایف کامل، افکار تهاجمی یا تابو، و نیاز به تقارن یا نظم. این وسواس‌ها می‌توانند به نگرانی، احساس گناه یا شرم بیش از حد منجر شوند.
از سوی دیگر، اجبارها، رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری هستند که افراد احساس می‌کنند در پاسخ به وسواس‌های خود مجبور به انجام آنها هستند.
این رفتارها اغلب با هدف کاهش اضطراب یا جلوگیری از یک رویداد یا پیامد ترسناک انجام می‌شود.
نمونه‌هایی از اجبارها عبارتند از شستن مکرر دست، بررسی و بازبینی مجدد، سازماندهی یا مرتب کردن اقلام، و شمارش یا تکرار کلمات یا عبارات خاص.
OCD یک بیماری مزمن است که می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد.
می‌تواند در روابط، کار و عملکرد روزانه تداخل ایجاد کند. اعتقاد بر این است که ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی است. در حالی که علت دقیق آن به طور کامل شناخته نشده است.
تصور می‌شود که ناهنجاری‌ها در ساختار و عملکرد مغز و همچنین عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین نقش دارند.
درمان OCD اغلب شامل ترکیبی از روان درمانی و دارو است.
اگر شما یا شخصی که می‌شناسید علائم OCD را تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود برای تشخیص دقیق و گزینه‌های درمانی مناسب با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید.
