مغز یکی از پیچیده‌ترین معماهای دنیا است که هنوز هم بعد از گذشت سال‌ها، دانشمندان را به خود مشغول کرده است. اما به راستی مغز انسان چیست؟ آیا شما با آناتومی مغز انسان آشنایی دارید؟!
این عضو قدرتمند همواره توانایی کنترل تمامی بدن را دارد و به شما دستور می‌دهد که کدام کار را انجام دهید و کدام یک را انجام ندهید. مانند همین لحظه که شما را وادار کرده تا به خواندن این مقاله مشغول شوید.
در ادامه با مجله تخصصی مغز و اعصاب برین مگ همراه باشید، تا با آناتومی مغز انسان، یکی از قدرتمندترین و عجیب‌ترین اعضای بدن بیشتر آشنا شویم.
مغز چیست؟
قبل از اینکه به معرفی آناتومی مغز و آشنایی با قسمت‌های مختف آن بپردازیم، بد نیست تا آشنایی کوچکی با خود مغز داشته باشیم. مغز در واقع یک توده بافت عصبی است که در انتهای قدامی قرار گرفته است و وظیفه هدایت موجود زنده را برعهده دارد.
هر مغز انسان دارای میلیاردها سلول به نام نورون بوده و حدود ۱.۴ کیلوگرم وزن دارد. در واقع درون هر نورن اتصالاتی به نام سیناپس وجود دارد که پیام‌های حسی و الکتریکی را به شبکه اصلی مغز منتقل می‌کنند و در نهایت موجود انجام فعالیت در بدن انسان می‌گردد.
ساختار و آناتومی مغز انسان
به صورت کلی ساختار و آناتومی مغز انسان از دو نیمکره تشکیل شده است که هر کدام از این نیم کره‌ها دارای ۴ لوب است. کار هر کدام از این لوب‌ها با یکدیگر متفاوت است.
لوب پیشانی که در قسمت پیشانی قرار دارد، وظیفه یادگیری، گفتار، احساسات و حرکات را برعهده دارد. لوب جداری که در قسمت پشتی لوب پیشانی قرار گرفته است، وظیفه پردازش اطلاعات حسی مانند لامسه را برعهده دارد.
لوب پس سری در قسمت پشت سر و لوب‌های تمپورال در قسمت‌های گیجگاه نیز به ترتیب وظیفه پردازش اطلاعات بینایی و حافظه و شنوایی را برعهده دارند. در ادامه به صورت کلی با تمامی اجزای مغز آشنا خواهیم شد.
سلولهای مغز
اولین قسمت از آناتومی مغز انسان، سلولهای مغز هستند. این سلول‌ها از دو سلول عصبی و سلولهای گلیا تشکیل شده‌اند. سلولهای عصبی یا نورون‌ها، وظیفه انتقال و پردازش اطلاعات را برعهده دارند.
در واقع عملکرد این سلول‌ها به این صورت است که مانند یک مدار الکتریکی، اطلاعاتی که دارند را به یکدیگر منتقل می‌کنند. این انتقال از طریق یک رشته اتصال به نام سیناپس صورت می‌گیرد.
سلولهای گلیا
سلولهای گلیا وظیفه پشتیبانی، تغذیه و محافظت از سلولهای عصبی یا نورون‌ها را برعهده دارند. تعداد این سلول‌ها حدود ۱۰ تا ۵۰ برابر بیشتر از نورون‌ها است.
در واقع این سلول‌ها مراقب هستند، تا غده‌های سرطانی در سلول تشکیل نشود و مواد مغذی به صورت کامل به مولکول برسد.
لوب‌های پیشانی
لوب‌های جداری، گیجگاهی و پس سری از جمله چهار لوب‌های مهم و اساسی در مخ هستند. لوب پیشانی که در قسمت پس سر قرار دارد به صورت کامل وظیفه پردازش و کنترل اعمال و حرکات مانند حرکتی، شناختی، زبانی و فرآیندهای شناختی مانند خودآگاهی، خلق و خو، حافظه و عاطفه را برعهده دارد.
لوب فرونتال
این لوب مسئول کنترل گفتار است و در قسمت بروکا واقع شده است. همچنین این قسمت وظیفه پردازش اطلاعاتی نظیر حافظه و عملکردهای حسی را نیز برعهده دارد.
لوپ تمپورال
لوب‌های تمپورال یا نئوکورتکس، در قسمت قائده جمجمه واقع شده‌اند. این لوب‌ها در قسمت گیجگاهی ورنیکه قرار دارد و وظیفه فهم و درک نوشتار و گفتار را برعهده دارد. این لوب علاوه بر پردازش گفتار وظیفه پردازش اطلاعاتی مانند خاطرات و احساسات را نیز برعهده دارد.
لوب پس سری
لوب پس سری آخرین لوب از سری لوب‌های مغز است که در قسمت دمی مغز واقع شده است. این لوب وظیفه پردازش اطلاعات بصری را برعهده دارد.
ساقه مغز
ساقه مغز یکی از مهم‌ترین اجزا در آناتومی مغز انسان به شمار می‌آید. این قسمت مخچه و نخاع را به دو نیم کره مغز متصل می‌کند.
این قسمت از اجزای مختلفی تشکیل شده که از جمله آن می‌توان به دیانسفالون، مغز میانی، پونز و بصل النخلاع اشاره کرد. بالاترین بخش در ساقه مغز دیانسفالون است که از اپی تالاموس، ساب تالاموس و هیپوتالاموس و تالاموس تشکیل شده است.
کار هر کدام از این بخش‌های متفاوت است. به عنوان مثال تالاموس مانند یک رله برای اطلاعات عمل می‌کند. در واقع این تمامی اطلاعات حسی و دریافتی از این قسمت مشتق شده است.
هیپوتالاموس نیز وظیفه تنظیم و برقراری نظم در رفتارهایی مانند عادات خواب، دمای بدن، الگوهای رفتاری و غده هیپوفیز را برعهده دارد.
بصل النخاع
این قسمت در حقیقت پایین‌ترین قسمت ساقه مغز بوده و بین پونز و مغز میانی قرار دارد. این قسمت تنظیم و پردازش عملکردهایی مانند فشار خون، تنفس، ریتم قلب و… را برعهده دارد. در واقع زمانی که یک فرد دچار مرگ مغزی می‌شود، نشانه وجود آسیب و مشکلی در این قسمت است.
مغز میانی
این قسمت پشت پلک قرار دارد و قسمت دیانسفالون را به پلک متصل می‌کند. این قسمت وظیفه پردازش حرکات چشم و شنوایی و تعادل را برعهده دارد.
بطن‌ها و مایع نخاعی مغز
یکی دیگر از قسمت‌های مهم آناتومی مغز انسان، حفره‌های توخالی به نام بطن است که درون آنها مایع نخایی وجود دارد.
بطن‌ها در واقع محلی برای ساخت مایع نخایی هستند. مایع نخاعی از بروز آسیب به مغز انسان جلوگیری می‌کند. این مایع حالتی بی رنگ داشته و مدام در حال جذب و پر شدن است.
جمجمه
جمجمه نیز یکی دیگر از اجزای مهم در آناتومی مغز انسان به شمار می‌آید. جمجمه از ۸ استخوان تشکیل شده است و از مغز محافظت می‌کند.
داخل جمجمه سه قسمت اساسی و مهم وجود دارد که عبارتند از حفره قدامی، حفره میانی و حفره خلفی. اعصاب جمجم‌های مانند روزنه‌هایی هستند که از ساقه مغز سرچشمه می‌گیرند.
در واقع مانند یک کامپیوتر که به پشت آن سیم‌های زیادی وصل شده باشد، سررشته‌های زیادی از جمجمه خارج شده‌اند که سیستم عصبی بدن را تشکیل می‌دهند. این اعصاب برای بینایی و بویایی از مغز سرچشمه می‌گیرند.
کلام پایانی
در این مقاله تلاش کردیم تا آشنایی کوتاهی داشته باشیم با مغز و آناتومی آن. امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت کافی را برده باشید و برای شما مفید بوده باشد.
سوالات متداول
مغز انسان از چند لوب تشکیل شده است؟
مغز انسان دارای ۴ لوب اصلی بوده که عبارتند از لوب پیشانی، لوب جداری، لوب گیجگاهی و لوب پس سری که کار هر یکی از این لوب‌ها متفاوت با دیگری است.
مغز انسان از چند اجزا تشکیل شده است؟
آناتومی مغز انسان بسیار پیچیده و گسترده است. از جمله اجزای مهمی که در مغز انسان وجود دارد می‌توان به جمجمه، مایع نخاعی، بطن، لوب‌های چهار گانه و هیپوتالاموس اشاره کرد.
